Dochodzenie roszczeń po reformie KPC

Dochodzenie roszczeń po ubiegłorocznej dużej nowelizacji KPC wygląda w wielu aspektach inaczej. Po drodze pojawiły się także trudne do zignorowania problemy na tle COVID-19. Jak aktualnie wygląda sądowy proces odzyskiwania pieniędzy i które zmiany są istotne z perspektywy wierzycieli? Wyjaśniamy.

Nowe Elektroniczne postępowanie upominawcze - EPU

Duża i bardzo istotna reforma Kodeksu Postępowania Cywilnego [Dz.U.2019.1460] weszła w życie 7 listopada 2019 r. Część przepisów zmieniła się już 21 sierpnia ubiegłego roku. Łącznie nowelizacja objęła ponad 300 nowych lub zmienianych artykułów.

Zacznijmy od poważnej i istotnej dla wielu wierzycieli zmiany - dotyczącej Elektronicznego Postępowania Upominawczego.

EPU to szybkie i tańsze postępowanie. Co ważne w dzisiejszych czasach, toczy się online. Z e-sądu w Lublinie, co roku korzysta ponad 2 miliony wierzycieli.

Szczegółowo o EPU pisaliśmy w artykule Jak działa e-sąd? Podstawowe pojęcia i porady z zakresu elektronicznego postępowania upominawczego.

Jak aktualnie przebiega dochodzenie roszczeń przed e-sądem? Najważniejsze zmiany, z którymi muszą liczyć się strony, to:

• Doręczenie nakazu zapłaty w EPU. Aktualnie jest skuteczne, jeśli nakaz zapłaty wysłano na adres zameldowania pozwanego (czyli adres z rejestru PESEL). Jeśli adres zamieszkania strony okaże się inny niż jej adres zameldowania i strona nie odbierze nakazu, traci możliwość złożenia sprzeciwu. Tym samym nakaz się uprawomocnia.
• Umorzenie EPU. Elektroniczne Postępowanie Upominawcze umarza się, gdy e-sąd stwierdza brak podstaw do wydania nakazu, brak możliwości jego doręczenia na terenie kraju lub gdy pozwany wniesie sprzeciw.
• zasada alternatywności postępowań. Oznacza ona, że jeśli sąd umorzy sprawę w EPU, powód może aktualnie jedynie, w terminie trzech miesięcy od wydania postanowienia o umorzeniu pozwu, rozpocząć dochodzenie roszczenia przed „standardowym” sądem. Skutki prawne wytoczenia tego powództwa liczy się jednak od dnia wniesienia pozwu w EPU. W praktyce oznacza to, że wierzyciel sam podejmuje decyzję, czy wszczyna „papierowe” postępowanie. Do czasu ubiegłorocznej nowelizacji sprawa „automatycznie” przekazywana była do sądu według właściwości ogólnej.
• Koszty. Cofnięcie pozwu przez wierzyciela, jeśli nie dochodzi do wydania nakazu zapłaty, nie powoduje zwrotu wniesionej opłaty. Oznacza to, że wierzyciel nie odzyska kosztów opłaty od pozwu. Aby ją odzyskać, musiałby wnieść „klasyczny” pozew. W myśl art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych [U.2020.755], opłatę od pozwu w EPU zalicza się na poczet opłaty od nowo wniesionego pozwu.

Wymiana pism procesowych po nowelizacji KPC i zmiany na etapie postępowania rozpoznawczego

Na skutek ubiegłorocznej nowelizacji nowe obowiązki nałożono na strony oraz ich pełnomocników. Część z nich dotyczy także wymiany pism procesowych już na etapie postępowania rozpoznawczego.

Od czasu poważnej reformy KPC z 2019 r. mamy do czynienia z tzw. wielowariantowym modelem postępowania rozpoznawczego.

W praktyce oznacza to, że postępowanie rozpoznawcze składa się aktualnie:

• z etapu wymiany przygotowawczych pism procesowych,
• posiedzenia przygotowawczego - jego celem jest zakończenie postępowania bez konieczności przeprowadzania rozprawy,
• ewentualnej rozprawy - jako ostateczności.

W aktualnym modelu postępowania rozpoznawczego strony muszą pamiętać o obowiązku złożenia odpowiedzi na pozew i skutkach niezłożenia jej w terminie. Dotyczy to oczywiście zarówno dłużnika, jak i wierzyciela.

Ponadto strony muszą także mieć na uwadze, że udział w postępowaniu przygotowawczym jest obligatoryjny.

Wszelkie pisma procesowe (w tym przygotowawcze i wnioski dowodowe) należy oczywiście składać zgodnie z nowymi wymogami prawa.

Wyrok zaoczny - nowe przesłanki wydania wyroku zaocznego

Zmiany zaszły także w zakresie wydawania wyroków zaocznych.

Wyrok zaoczny to taki, który sąd wydaje pod nieobecność pozwanego lub obwinionego.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 339 i art. 340 kodeksu postępowania cywilnego:

• Sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew. Przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.
• Sąd wyda wyrok zaoczny, jeżeli mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew skierowano sprawę do rozpoznania na rozprawie, a pozwany nie stawił się na tę rozprawę, albo mimo stawienia się, nie bierze w niej udziału.

W kontekście opisywanych zmian szczególnie istotny jest pierwszy z tych punktów.

Aktualnie brak odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie może skutkować wydaniem wyroku zaocznego.

Co ważne, wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie zaoczny, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności lub składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.

Wyjawienie majątku dłużnika po nowelizacji KPC

Jedna z wcześniejszych, równie istotnych nowelizacji KPC (z 2016 r.) wprowadziła również zmiany w zakresie wyjawienia majątku dłużnika. Chodzi o tzw. komornicze wyjawienie majątku. Przybrało na znaczeniu kosztem sądowego wyjawienia majątku, choć i to drugie wciąż jest oczywiście aktualne.

Komornicze wyjawienie majątku to wykaz majątku dłużnika. Dłużnik składa go pisemnie lub ustnie do protokołu i oświadcza, że jest to wykaz prawdziwy i zupełny - pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Dłużnik ma obowiązek złożenia wykazu majątku, gdy wierzyciel nie wie, jakim majątkiem dysponuje dłużnik, a tym samym, składając wniosek egzekucyjny, nie wskaże majątku, pozwalającego na zaspokojenie świadczenia. W takim przypadku komornik ustala majątek dłużnika w zakresie znanym mu z innych prowadzonych postępowań, na podstawie publicznie dostępnych źródeł informacji, albo rejestrów oraz wzywa dłużnika do złożenia wykazu majątku. Żądanie komorniczego wyjawienia majątku nie jest związane z koniecznością ponoszenia przez wierzyciela żadnych opłat.

Jeśli dłużnik, mimo wezwania, nie złoży wykazu majątku, wierzyciel może wystąpić do komornika o poszukiwanie majątku.

Co ważne, komornik ma obowiązek udzielania wierzycielowi informacji na temat kroków, które można podjąć w sprawie. Ma również pewne obowiązki w stosunku do dłużnika. Przede wszystkim musi poinformować go, że za złożenie wykazu niezgodnego ze stanem faktycznym grozi mu odpowiedzialność karna.

Już samo wezwanie dłużnika do wyjawienia majątku powoduje istotny skutek - dłużnik taki podlega wpisowi do rejestru dłużników niewypłacalnych (art. 55 pkt. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym [Dz.U.2019.1500]).

W związku w zakresie komorniczego wyjawienia majątku, na znaczeniu straciła podobna, choć zupełnie odrębna instytucja tzw. sądowego wyjawienia majątku.

Inne zmiany - terminy przedawnienia, środki poprawy skuteczności egzekucji

W kontekście zmian w kodeksie postępowania cywilnego wierzyciele miewają także szereg innych wątpliwości. Jedna z nich często dotyczy terminów przedawnienia.

Duża reforma KPC z 2019 r. nie wpłynęła na terminy przedawnienia roszczeń.

Terminy przedawnienia roszczeń nie zostały zmienione na skutek reformy KPC. Kwestię tę reguluje zresztą kodeks cywilny, a nie kodeks postępowania cywilnego. Ostatnie ważne zmiany wprowadzono ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw [Dz.U. 2018 poz. 1104].

Ogólny termin przedawnienia roszczeń został skrócony z 10 do 6 lat już w 2018 r. i obowiązuje nadal.

Powracając do tematyki zmian i nowości, zupełnie na marginesie, warto również dodać, że w 2019 r. weszła w życie także ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych [Dz.U. 2018 poz. 2432].

Dotyczy ona, jak sama nazwa wskazuje, dłużników alimentacyjnych (a więc nie spraw o zapłatę, wynikających np. z nieuregulowania faktury VAT) . Jednym z podstawowych celów tej ustawy jest zwiększenie skuteczności ściągalności zobowiązań dłużników alimentacyjnych wobec Skarbu Państwa. Ustawa utrudnia dłużnikom alimentacyjnym dalsze uchylanie się od zapłaty alimentów.

Sposób zadysponowania majątku spółki po jej wykreśleniu z rejestru także może wzbudzać wątpliwości wśród wierzycieli

W kontekście często pojawiających się pytań wierzycieli, aktualnie często pojawia się też kwestia rozdysponowania majątku osoby prawnej po wykreśleniu jej z rejestru. Dotyczy ona przypadków, w których część majątku spółki ujawnia się już po tym, jak spółka przestała istnieć - likwidatorzy uregulowali jej zobowiązania oraz po dokonano podziału pomiędzy wspólników. To zagadnienie, które przez wiele lat wzbudzało poważne kontrowersje, zarówno w sądach, jak i wśród wierzycieli i prawników (m.in. ze względu na zasadę, zgodnie z którą prawo nie może działać wstecz).

Zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami, prawo do nabycia majątku spółki wykreślonej z KRS po 1 maja 2015 r. przysługuje Skarbowi Państwa.

Data 1 maja 2015 r. jest tu kluczowa. Wówczas wszedł w życie art. 25e ust. 1 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym [Dz.U.2019.1500], regulujący tę kwestię. Przed 1 maja 2015 r. nie obowiązywały odpowiednie przepisy, które to umożliwiałyby przejęcie przez Skarb Państwa majątku spółek wykreślonych z rejestru. W takich przypadkach art. 25e ust. 1 ustawy o KRS nie można zastosować.

Nabycie majątku spółki wykreślonej z KRS po 1 maja 2015 r. przysługujące Skarbowi Państwa następuje z mocy prawa.

Co ważne, nie jest tu istotne, czy spółkę wykreślono z urzędu, czy też na wniosek wspólników. Ważne jednak, aby zapamiętać, że całe mienie, które ma trafić do Skarbu Państwa, nie może stanowić przedmiotu rozporządzenia przed tym, jak spółkę faktycznie wykreślono z KRS.

Konsekwencje COVID-19 dla dochodzenia roszczeń

Na koniec warto wspomnieć jeszcze o zmianach w dochodzeniu roszczeń spowodowanych pandemią koronawirusa.

Przede wszystkim, aktualnie wierzyciele muszą liczyć się z tym, że na rozpatrzenie ich spraw o zapłatę będzie trzeba poczekać dłużej niż w normalnych okolicznościach. Działalność sądów była przecież przez pewien czas „zamrożona”. Konsekwencje tych utrudnień będą objawiały się jeszcze przez wiele miesięcy.

W czasach pandemii warto więc jeszcze bardziej postawić na windykację polubowną. Dzięki zakończeniu sprawy na etapie polubownym można uniknąć długiego oczekiwania na sądowe zakończenie sprawy.

Dochodzenie roszczeń w czasie pandemii jest również utrudnione ze względu na konieczność minimalizowania kontaktów osobistych. Należy brać pod uwagę także możliwe utrudnienia na etapie egzekucji komorniczej. Sytuacja jest nieciekawa, ale...

W dobie koronawirusa wierzyciele bezsprzecznie NIE POWINNI przerywać działań windykacyjnych lub zwlekać z ich rozpoczęciem!

Każdy dzień zwłoki w działaniu oddala wierzyciela od szczęśliwego zakończenia sprawy. Czas działa w windykacji wyłącznie na niekorzyść i pandemia tego nie zmieniła.

Więcej na temat wpływu COVID-19 na dochodzenie roszczeń, pisaliśmy w artykule Jak windykować w czasach pandemii?

Klient nie zapłacił faktury? Pamiętaj, że w dzisiejszych czasach masz wiele możliwości

Dochodzenie roszczeń zarówno po reformie KPC, jak i w dobie pandemii, wielu wierzycielom wydaje się zadaniem nie do wykonania. Przedsiębiorcy boją się działać samodzielnie, obawiając się o brak odpowiedniej wiedzy i praktycznych umiejętności. Tymczasem windykacja na miarę XXI wieku nie musi być trudna. Może być za to szybka, skuteczna i prowadzona w całości online. Wszystko dzięki jedynemu w pełni kompleksowemu systemowi do windykacji online, Vindicat.pl.

Windykacja online pozwala efektywnie odzyskiwać należności nawet od wyjątkowo uporczywych kontrahentów.

Jak działa system do monitoringu płatności i samodzielnej windykacji Vindicat.pl? Wystarczy zarejestrować się w systemie, wpisać dane z nieodzyskanych faktur... i działać. Aplikacja dokładnie wyjaśnia przedsiębiorcy, co i kiedy powinien zrobić. Żadna wiedza specjalistyczna nie jest więc niezbędna.

Z systemu do windykacji online Vindicat.pl można wygenerować wszystkie dokumenty windykacyjne - m.in. wezwania do zapłaty, pozwy, wniosek o nadanie klauzuli wykonalności oraz inne pisma.

Możliwość skorzystania z gotowych pism to pierwsze istotne udogodnienie. To jednak dopiero początek.

System Vindicat.pl zapewnia przedsiębiorcy także szereg innych niezbędnych funkcjonalności. Wśród nich między innymi:

• Robot windykacyjny. Prostsze, powtarzalne czynności windykacyjne, system może przeprowadzać samodzielnie - bez angażowania przedsiębiorcy. Jak to możliwe? Dowiedz się więcej i przekonaj się, że windykacja automatyczna to w pełni bezpieczne i skuteczne rozwiązanie!
• Monitoring płatności. Niezwykle ważne działanie prewencyjne. Windykuj i utrzymuj porządek w firmowych płatnościach przy pomocy jednego systemu.
• Dostęp do popularnej i wysokopozycjonowanej giełdy długów Vindicat.pl.
• Moduł do negocjacji z dłużnikiem online.
• Pieczęć prewencyjna.
• Opcja dodania wpisu do Big InfoMonitor.
• Program edukacyjny i wsparcie prawnika.

Współczesna windykacja może być naprawdę prosta i bardzo efektywna. Prosto, bezpiecznie, w całości online - w systemie Vindicat.pl.

Bez względu na zmiany i nowości w prawie, nie przerywaj swoich działań

Zmiany i nowelizacje są niestety w polskim prawie bardzo częste. Trzeba się do nich stosować, ale równocześnie nie warto zaniedbywać aktualnych spraw swojej firmy. Czym bardziej przeterminowany jest dług, tym trudniej będzie go skutecznie odzyskać. Warto więc działać, nawet w okolicznościach tak niesprzyjających jak pandemia COVID-19.

Jeśli chcesz usystematyzować procesy windykacyjne w Twojej firmie i zwiększyć ich skuteczność - wypróbuj system Vindicat.pl. Aż 93% spraw prowadzonych przy pomocy aplikacji Vindicat kończy się na etapie polubownym. Daj szansę nowoczesnej windykacji. Przekonaj się, że odzyskiwanie pieniędzy od kontrahentów nie musi być drogie i czasochłonne. Sprawdź ofertę Vindicat.pl. Ceny rozpoczynają się już od 169 zł miesięcznie.

FAQ: