Jak przeprowadzić egzekucję długu od spółki cywilnej?
Spółka cywilna to jedna z bardziej popularnych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, co sprawia, że często możemy spotkać ją jako naszego klienta. Warto dlatego wiedzieć, jak dochodzić od niej należności.
Jak przeprowadzić egzekucję długu od spółki cywilnej?
Spółka cywilna to jedna z bardziej popularnych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W związku z tym istnieje bardzo duża szansa, że będziesz prowadził interesy z klientami, którzy będą prowadzić swoją firmę właśnie w tej formie organizacyjno-prawnej. Spółka cywilna jest dosyć sepecyficzną formą prowadzenia interesów, bo nie posiada podmiotowości prawnej. Dlatego warto wiedzieć, w jaki sposób należy dochodzić od niej swoich należności. Czym spółka cywilna różni się od innych firm? Kogo pozwać o oddanie długu? W jaki sposób wyegzekwować swoje pieniądze od spółki cywilnej? Tego wystkiego dowiesz się czytając ten artykuł.
Co to jest spółka cywilna i czym różni się od innych form prowadzenia biznesu?
Spółka cywilna, tak jak już wspomnieliśmy we wstępie, jest jedną z form organizacyjno-prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. Większość z regulacji prawnych odnoszących się do spółki cywilnej można znaleźć w artykułach 860 - 875 Kodeksu cywilnego [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93]. Spółka cywilna to umowa zawarta pomiędzy dwiema osobami, mająca na celu wspólne prowadzenia określonych w umowie interesów - wspólnicy podpisując umowę spółki, zobowiązują się współdziałać w osiągnięciu określonego w umowie celu gospodarczego. Spółka cywilna różni się od innych form prowadzenia działalności gospodarczej przede wszystkim tym, że nie posiada osobowości prawnej. Oznacza to, że za działania spółki uznaje się działania podejmowane przez wspólników, a tym samym długi spółki to tak naprawdę długi wspólników. Właśnie z tego względu, że spółka cywilna tak naprawdę nie jest odrębnym podmiotem prawa, wynika szereg skutków odnośnie jej majątku, a tym samym sposobu odzyskiwania długu od spółki cywilnej.
Co należy do majątku spółki cywilnej?
Majątek spółki cywilnej to de facto majątek wszystkich wspólników. Jest on objęty wspólnością łączną. Wspólność łączna majątku polega na tym, że majątek spółki należy niepodzielnie do wszystkich wspólników - we wspólności łącznej nie wyodrębnia się żadnych udziałów. To, co zostało wniesione do spółki cywilnej oraz majątek, który został w ramach jej działalności wypracowany, należy do wszystkich wspólników spółki i tym majątkiem każdy z nich ma prawo rozporządzać jak swoim majątkiem. Bardzo podobna forma majątkowa występuje również w związku małżeńskim.
Tak jak już zaznaczyliśmy, w skład majątku spółki wchodzą wkłady wspólników, a także aktywa, które spółka nabyła podczas swojej działalności.
Konsekwencje wynikające ze wspólności łącznej:
- przez czas trwania umowy spółki cywilnej żaden ze wspólników nie może żądać podzielenia jej majątku
- wspólnicy nie mogą rozporządzać swoimi udziałami w majątku spółki, na przykład nie mogą ich sprzedać (bo udziały nie istnieją, czyli majątek spółki stanowi jedność)
- każdy wspólnik dysponuje dwoma majątkami: swoim osobistym oraz majątkiem spółki
- rozliczenie między wspólnikami następuje dopiero wraz z zakończeniem spółki
- odpowiedzialność całym swoim majątkiem i odpowiedzialność solidarna za zobowiązania spółki - każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania podjęte w ramach działalności spółki nie tylko wspólnym, łącznym majątkiem, ale też swoim majątkiem osobistym; solidarna odpowiedzialność polega na tym, że wierzyciel w celu odzyskania swoich pieniędzy może pozwać wszystkich wspólników razem lub każdego ze wspólników z osobna, aż do momentu zaspokojenia swoich roszczeń; jeżeli jeden ze wspólników spłaci dług, to przysługuje mu roszczenie regresowe wobec pozostałych wspólników, czyli ma prawo domagać się od reszty wspólników oddania mu odpowiedniej części tego długu, który spłacił
Czy spółka cywilna może być stroną postępowania sądowego?
Ponieważ spółka cywilna nie ma osobowości prawnej (istnieje tylko na zasadzie umowy), nie może być stroną w postępowaniu sądowym ani windykacyjnym. Stroną mogą być tylko wspólnicy spółki. Kto w takim razie odpowiada za zobowiązania spółki cywilnej? Zgodnie z art. 864 Kodeksu postępowania cywilnego za wszystkie zobowiązania zaciągnięte przez spółkę odpowiadają wspólnicy - osobiście i solidarnie. Dlatego egzekucję długu można prowadzić nie tylko ze wspólnego majątku wspólników, ale także z ich majątków osobistych.
Tak jak już wspomnieliśmy, odpowiedzialność solidarna wspólników spółki cywilnej polega na tym, że jeżeli spółka jest Ci coś dłużna, to masz prawo żądać spłaty całości zobowiązania od każdego ze wspólników z osobna, od kilku wybranych z nich lub od wszystkich z nich. Ponadto wspólnicy spółki cywilnej za swoje zobowiązania odpowiadają nie tylko majątkiem spółki, ale też całym swoim osobistym majątkiem, co sprawia, że trudno jest dłużnikowi uchylić się od spłaty swojego długu, dzięki czemu wierzycielowi łatwiej jest odzyskać swoje pieniądze. Warto jednak pamiętać, że najbardziej opłacalnym dla Ciebie rozwiązaniem jest pozwanie wszystkich wspólników spółki cywilnej na raz. Dlaczego jest to najkorzystniejsze rozwiązanie? Dowiesz się, czytając kolejny punkt artykułu.
Którego wspólnika pozwać?
Bardzo ważne jest, aby pozwać wszystkich wspólników spółki cywilnej. Zgodnie z art. 778 Kodeksu postępowania cywilnego [Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296] do egzekucji ze wspólnego majątku (czyli tzw. majątku spółki) konieczny jest tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim wspólnikom. Tytuł wystawiony
tylko na jednego wspólnika lub na niektórych wspólników umożliwia egzekucję tylko z ich majątku osobistego, co może utrudnić Ci odzyskanie wszystkich swoich pieniędzy. Oznacza to, że w praktyce musisz złożyć tyle pozwów, ile jest wspólników w tej spółce cywilnej, która jest Ci winna pieniądze.
Warto wiedzieć, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2003 r. [l CK 201/02, nie publ.]
za zobowiązania odpowiada także wspólnik, który przystąpił do spółki już po zaciągnięciu przez nią długu. Innymi słowy: za dług odpowiadają wszyscy wspólnicy, niezależnie od tego, który z nich kiedy przystąpił do spółki.
Co ważne, dzięki pozwaniu wszystkich wspólników spółki cywilnej będzie Ci przysługiwało prawo egzekwowania swoich pieniędzy nie tylko z majątku spółki, ale też z majątków osobistych wszystkich wspólników.
Pani Nowak prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której zajmuje się tworzeniem stron internetowych dla firm. W maju 2016 roku wykonała usługę stworzenia strony internetowej dla spółki „Malinowski i Kowalski spółka cywilna“ o wartości 8 000 zł. Niestety, mimo wezwań do zapłaty, nie otrzymała należnych sobie pieniędzy za wykonaną usługę. Pani Nowak postanowiła złożyć pozew. Możliwe są trzy scenariusze:
- Pani Nowak składa pozew tylko przeciwko Panu Malinowskiemu: przez złożenie takiego pozwu Pani Nowak może domagać się zwrotu swojego długu tylko z majątku osobistego Pana Malinowskiego. Nie wiadomo, czy dłużnik będzie w stanie spłacić cały dług ze swojego osobistego majątku, w związku z tym sprawa może się wydłużyć i utrudnić.
- Pani Nowak składa pozew tylko przeciwko Panu Kowalskiemu: sytuacja będzie identyczna z sytuacją a): komornik będzie mógł sięgnąć tylko do majątku osobistego Pana Kowalskiego
- Pani Nowak składa pozew równocześnie przeciwko Panu Malinowskiemu i Panu Kowalskiemu: dzięki takiemu złożeniu pozwów komornik będzie mógł sięgnąć najpierw do majątku wspólnego tych panów, czyli do majątku spółki cywilnej. Jeżeli majątek spółki nie wystarczy na spłatę długu, wówczas można sięgnąć do majątków osobistych Pana Malinowskiego i Kowalskiego. Dzięki takiemu rozwiązaniu Pani Nowak zwiększa szansę na szybsze i łatwiejsze odzyskanie swoich pieniędzy.
Kto może być wierzycielem wspólnika spółki cywilnej?
Wspólnik spółki cywilnej może mieć wierzyciela osobistego lub wierzyciela, którego roszczenia wynikają z działalności firmy.
Wierzytelność osobista
Źródłem wierzytelności osobistej jest zobowiązanie zaciągnięte przez wspólnika osobiście albo przez osobę, za którą poręczył. Za takie zobowiązanie wspólnik odpowiada najpierw majątkiem osobistym. A co w sytuacji, gdy windykacja z majątku osobistego nie przyniosła rezultatu?
Ponieważ „majątek spółki” to w rzeczywistości wspólny majątek wspólników, wierzyciel osobisty znajduje się w niekorzystnej sytuacji. Nie może bowiem dochodzić swoich należności ze wspólnego majątku wspólników. Sytuację zmienia rozwiązanie spółki, kiedy każdy wspólnik otrzymuje swój udział. Na podstawie art. 870 Kodeksu postępowania cywilnego wierzyciel może wypowiedzieć udział wspólnika w spółce. Dzięki temu przejmuje wszystkie prawa, które przysługiwałyby wspólnikowi po wypowiedzeniu przez niego umowy np. jego udziały.
Jeżeli Twój dłużnik osobisty celowo przeniósł swój cały majątek do spółki cywilnej, aby uchylić się od spłaty swojego zobowiązania, będzie przysługiwała Ci możliwość wytoczenia powództwa ze skargi pauliańskiej, o której możesz przeczytać tutaj:
Jak działa skarga pauliańska?
Gdy wierzytelność powstała w wyniku działalności spółki
Taki wierzyciel ma prawo do udziału w przyszłych zyskach spółki. Przysługują mu też prawa, które przysługiwałyby wspólnikowi, gdyby wystąpił ze spółki lub gdyby została rozwiązana. Niestety, nie może doprowadzić do wystąpienia wspólnika ze spółki. Zgodnie z art. 870 Kodeksu postępowania cywilnego taką możliwość ma tylko wierzyciel osobisty wspólnika.
Już dziś zarejestruj się i odzyskaj pieniądze od Twojego kontrahenta!
Zacznij już dziś »
