Co to jest niewypłacalność - kiedy firma jest niewypłacalna?
Niewypłacalność - przed tym stanem chciałby ustrzec swoją firmę każdy przedsiębiorca. Stan niewypłacalności to w większości przypadków początek końca danej działalności gospodarczej. Sprawdź czym właściwie jest niewypłacalność, jak możesz uchronić przed nią swoją firmę oraz co możesz zrobić, jeśli niewypłacalny jest Twój dłużnik.
Co to jest niewypłacalność?
Stan niewypłacalności powstaje, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich jego zobowiązań wobec wierzycieli. Utrata zdolności do regulowania zobowiązań w praktyce oznacza brak gotówki w kasie i na rachunku bankowym - takiej, która wystarczyłaby na uregulowanie długów. Co ciekawe, definicja niewypłacalności wcale nie jest taka oczywista - na przestrzeni lat zachodziły w tej kwestii ważne zmiany.
Niewypłacalność często mylona jest z brakiem płynności finansowej - warto jednak wiedzieć, że są to dwa odrębne pojęcia.
Z brakiem płynności finansowej mamy do czynienia, gdy dłużnik nie dysponuje płynnymi środkami finansowymi, aby spłacić swoje bieżące zobowiązania. Brak płynności finansowej co do zasady jest stanem przejściowym - jeśli utrzymuje się dłużej, może w konsekwencji doprowadzić do niewypłacalności.
Warto też podkreślić, że w sytuacji, gdy mamy do czynienia z brakiem płynności finansowej, zobowiązania mogą zostać zaspokojone ze środków pochodzących ze zbycia środków trwałych wchodzących w skład majątku dłużnika. W przypadku niewypłacalności, takiej możliwości już nie ma.
Zmiana w definiowaniu niewypłacalności niewypłacalności po 2016 r.
Zmiany w rozumieniu pojęcia niewypłacalności weszły w życie 1 stycznia 2016 r. Nowa definicja zawarta jest w art. 11 Prawa Upadłościowego i stanowi, że „dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych”.
Warto podkreślić, że stan niewypłacalności może być również domniemany. Jeśli dłużnik opóźnia się z wykonywaniem swoich zobowiązań pieniężnych ponad 3 miesiące, domniemywa się, że jest niewypłacalny.
To nie wszystko. Na mocy obowiązujących od 2016 r. przepisów osoby prawne oraz tzw. ułomne osoby prawne (np. spółka jawna), uznaje się za niewypłacalne, gdy ich zobowiązania pieniężne przekraczają wartość ich majątku. Stan taki musi utrzymywać się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Od 1 stycznia 2016 r. ustawodawca wprowadził również domniemanie, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów. Taki stan musi utrzymywać się przez czas dłuższy niż 24 miesiące. Jest to tzw. domniemanie bilansowe.
Niewypłacalność - przyczyny wewnętrzne
Katalog przyczyn, które mogą w konsekwencji doprowadzić do niewypłacalności przedsiębiorstwa jest szeroki. Możemy jednak podzielić je na dwie zasadnicze grupy - przyczyny zewnętrzne i przyczyny wewnętrzne.
Przyczyny wewnętrzne są wyjątkowo dotkliwe, ponieważ firma ma na nie wpływ. Równocześnie jednak zazwyczaj bywają zauważone najszybciej, przez co stosunkowo łatwo jest je wyeliminować. Często nie powodują powstania niewypłacalności w sposób bezpośredni. Jeśli jednak utrzymują się przez dłuższy czas, znacznie drastyczniezwiększają ryzyko jej wystąpienia. Przyczyny wewnętrzne związane są głównie z zarządzaniem przedsiębiorstwem. Do przyczyn wewnętrznych zaliczamy:
- Niewłaściwe zarządzanie kapitałem przedsiębiorstwa.
- Brak monitorowania płatności.
- Zbyt późne rozpoczynanie działań windykacyjnych.
- Przestarzałe metody zarządzania i niedostosowanie tempa rozwoju firmy do potrzeb i możliwości rynku.
- Zbyt duże ambicje co do rozmiaru działalności w stosunku do faktycznych możliwości.
- Zbyt duże koszty pracy, powodowane np. za dużą liczbą pracowników.
- Brak odpowiedniej motywacji pracowników, przez co są mniej wydajni i pracują gorzej.
- Brak rozwoju pracowników, poprzez szkolenia czy konferencje.
Jeśli zauważysz w swojej firmie, którąś z wymienionych wyżej sytuacji - wiedz, że skutki mogą być poważne.
Niewypłacalność - przyczyny zewnętrzne
Przyczyny zewnętrzne również negatywnie wpływają na kondycję przedsiębiorstwa. Problematyka przyczyn zewnętrznych jest jednak znacznie bardziej złożona. W tym przypadku o wiele trudniej jest również przewidzieć czy wystąpią - kadra zarządzająca w firmie nie ma na nie żadnego wpływu. Zaliczamy do nich m.in.:
- Przemiany polityczne - w tej kategorii mieści się m.in. polityka fiskalna oraz przepisy prawne. Istotne są tutaj również ustalenia Rady Polityki Pieniężnej. Ma ona wpływ na zmianę oprocentowania kredytów, co w przypadku firmy, która zaciągnęła kredyt może mieć decydujące znaczenie. Przedsiębiorca nie ma żadnego wpływu na to czy ustawodawca wprowadzi jakieś niekorzystne przepisy czy też nie.
- Czynniki makroekonomiczne - zaliczamy do nich m.in. inflację, wahania kursów walut i procesy globalizacyjne. Warunki, które aktualnie panują w kraju prowadzenia działalności znacząco wpływają na sukces lub porażkę firmy.
- Wybór partnerów biznesowych - choć zasadniczo firma ma wpływ na wybór osób, z którymi współpracuje, nie zawsze można mieć pewność co do sytuacji finansowej kontrahenta. Zła sytuacja jednej firmy, może pogrążyć również drugą firmę - takie zjawisko nazywamy dominem w upadłości. Bardzo ważna jest zatem odpowiednia weryfikacja kontrahenta przed rozpoczęciem współpracy.
- Działania konkurencji - w tej sferze przedsiębiorcy również nie mają zbyt dużego pola manewru. Może zdarzyć się sytuacja, w której konkurencja znacznie nas wyprzedzi i odbierze nam klientów... a nad naszą firmą zawiśnie widmo niewypłacalności.
Złożenie wniosku o upadłość - obowiązek niewypłacalnego przedsiębiorcy
Fakt, że dana firma utraciła zdolność do wykonywania swoich zobowiązań, nie oznacza, że nie musi już nic robić.
Jeśli wystąpi podstawa do ogłoszenia upadłości, dłużnik ma obowiązek złożenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości. Ma na to 30 dni.
Od chwili zaistnienia stanu niewypłacalności osoba prowadząca sprawy spółki może również złożyć wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Na te dwie czynności ustawodawca również przewidział 30 dni.
Przykład: Pan Jan prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą - niewielki komis samochodowy. Wskutek działań konkurencji - dużego, nowoczesnego komisu samochodowego - firma Pana Jana stała się niewypłacalna. Co powinien zrobić Pan Jan?
Pan Jan powinien złożyć do właściwego sądu upadłościowego (rejonowego-gospodarczego) wniosek o ogłoszenie upadłości. Ma na to 30 dni od czasu zaistnienia podstawy do ogłoszenia upadłości.
Wniosek o ogłoszenie upadłości jest pismem procesowym. Powinien, oprócz wymogów wynikających z Prawa Upadłościowego, spełniać również wymagania przepisów kodeksu postępowania cywilnego [Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296], a konkretnie art. 125, 126 i 128. Powinien również dołączyć do wniosku dokumenty wymienione szczegółowo w art. 23 ustawy Prawo Upadłościowe[Dz.U. 2003 Nr 60 poz. 535]. Będzie musiał również złożyć odpowiednie oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.
Ogłoszenie upadłości dłużnika na wniosek wierzyciela
Wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika może złożyć również jego wierzyciel. Jeśli chciałbyś złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości swojego dłużnika, powinieneś przede wszystkim uprawdopodobnić swoją wierzytelność. Co więcej, jeśli wniesiesz o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinieneś również dołączyć wstępne propozycje układowe. Jako wierzyciel, powinieneś też w swoim wniosku zawrzeć elementy przewidziane w art. 24 Prawa Upadłościowego.
W sytuacji, w której to wierzyciel składa wniosek o upadłość dłużnika, powinien uprawdopodobnić w stopniu znacznym, że wierzytelność realnie istnieje oraz wskazać źródło jej pochodzenia.
Jak uniknąć niewypłacalności? Monitoruj należności swojej firmy i windykuj skutecznie z Vindicat.pl!
Wiesz już, że masz wpływ na całkiem sporą ilość czynników, które mogą zadecydować o finansowym powodzeniu Twojej firmy. Każdy przedsiębiorca, który chciałby uniknąć niewypłacalności, powinien regularnie robić co najmniej dwie rzeczy - monitorować należności oraz odpowiednio wcześnie rozpoczynać windykację.
Vindicat.pl to innowacyjny system do monitoringu należności oraz samodzielnej windykacji online. Dzięki niemu, przedsiębiorcy zachowują bieżącą kontrolę nad płatnościami w swojej firmie, a w razie potrzeby mogą jednym kliknięciem rozpocząć działania windykacyjne.
Aplikacja Vindicat.pl przypomina przedsiębiorcom o upływających terminach płatności z faktur VAT. Na etapie windykacyjnym, proponuje przedsiębiorcom sprawdzone scenariuszepostępowania w danej sprawie. Umożliwia też skorzystanie z wysoko pozycjonowanej giełdy długów i wystawienie wierzytelności na sprzedaż.
Vindicat.pl to również obszerna baza pism i dokumentów windykacyjnych. Można z niej szybko i bezpiecznie wygenerować m.in. gotowe do użycia i spersonalizowane wnioski, pozwy oraz e-pozwy.
Samodzielna windykacja online to idealne rozwiązanie, dla wszystkich przedsiębiorców, którzy chcieliby przyspieszyć i uprościć działania windykacyjne w swoich firmach. Zaufało jej już prawie 3 000 przedsiębiorców, reprezentujących rozmaite branże.
Stanu niewypłacalności można uniknąć - regularnie monitoruj należności
Prowadzenie firmy nie jest łatwym zadaniem - wie o tym doskonale każdy przedsiębiorca. Wiesz już jednak czym jest niewypłacalność, jakie są jej przyczyny oraz co pomoże Ci w uniknięciu tego typu przykrych doświadczeń w Twojej firmie. Pamiętaj o tym, aby regularnie monitorować należności, badać działania konkurencji i dostosowywać metody zrządzania w firmie do zmieniających się okoliczności gospodarczych. Nie zapominaj również o odpowiednio wczesnym rozpoczynaniu windykacji, aby uniknąć zatorów płatniczych. Regularność w działaniu to podstawa - pamiętaj, że w dużej mierze masz wpływ na to czy kłopoty finansowe dotkną również Twoją firmę. Załóż konto w systemie Vindicat.pl już dziś.
Pytania i odpowiedzi:
1. Czy ogłosić upadłość mogą również jednoosobowe działalności gospodarcze?
Tak. Z art. 5 ust. 1 Prawa Upadłościowego wynika, że przepisy tej ustawy stosuje się do dłużników będących przedsiębiorcami, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Przedsiębiorcami są również osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze.
2. Kiedy spółka osobowa jest niewypłacalna?
Spółka osobowa jest niewypłacalna, jeśli utraciła zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, zakładając, że opóźnienie w wykonaniu zobowiązań spółki przekracza okres trzech miesięcy. Dla spółek osobowych, w których co najmniej jednym wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania całym majątkiem jest osoba fizyczna, stosujemy jedynie przesłankę z art. 11 ust. 1 i oraz domniemanie z ust. 1a Prawa Upadłościowego.
3. Czy niewypłacalny przedsiębiorca, ogłaszający upadłość, może liczyć na umorzenie części zadłużenia?
Tak. Jeśli w trakcie trwania postępowania upadłościowego połączonego z likwidacją majątku okaże się, że upadły przedsiębiorca, będący osobą fizyczną rzetelnie wykonywał nałożone na niego obowiązki, można takiego przedsiębiorcę „oddłużyć”. W stosunku do takiego uczciwego dłużnika sąd może orzec o umorzeniu części lub całości niewypełnionych zobowiązań. W takich sytuacjach niewypłacalność dłużnika musi jednak mieć charakter wyjątkowy i niezależny od niego, np., gdy powstanie wskutek klęski żywiołowej.
4. Co sprawdza sąd, gdy na skutek niewypłacalności przedsiębiorca złoży wniosek o upadłość?
Po istotnej nowelizacji za 2016 r., sam fakt, że firma nie płaci nie przesądza jeszcze o tym, że jest niewypłacalna. Przed ogłoszeniem upadłości, w trakcie postępowania sądowego, sąd bada m.in. sytuację ekonomiczną dłużnika, stan jego finansów, płynność finansową i całkowitą wysokość zadłużenia.
5. Czy były przedsiębiorca może złożyć wniosek o upadłość konsumencką?
Zasadniczo tak. Jeśli jednak sąd, weryfikując wniosek ustali, że niewypłacalność powstała na skutek umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa - oddali go. Oddali go również, jeśli niewypłacalność powstała w trakcie prowadzenia firmy, a przedsiębiorca wówczas nie złożył wniosku o upadłość firmy.
6. Kiedy sąd obligatoryjnie oddala wniosek o upadłość?
Obligatoryjnie sąd zrobi to m.in., gdy majątek dłużnika nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania. Oddali również, gdy dłużnik sam doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób umyślny lub wskutek rażącego niedbalstwa.
7. Kiedy sąd fakultatywnie może oddalić wniosek o upadłość?
Fakultatywnie sąd może oddalić wniosek o upadłość m.in., gdy brak jest zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań w niedługim czasie. Sąd może również oddalić wniosek, jeśli opóźnienie w wykonaniu przez dłużnika zobowiązań nie przekroczy trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekroczy 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika.
