Upadłość dłużnika - co to jest i jak sobie z nią radzić?

Jeśli twój dłużnik stracił płynność finansową i ma problemy finansowe, może ogłosić upadłość, mogą zrobić to za niego także wierzyciele. Przeprowadzenie tej procedury sądowej umożliwia oddłużenie osób, które przestały radzić sobie ze spłatą zadłużeń. Po nowelizacji przepisów od 2020 roku przedsiębiorcy mogą ogłosić także upadłość według regulacji przewidzianych dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, kiedy dłużnik może ogłosić upadłość, jakie są rodzaje upadłości i czy możesz stracić szanse na odzyskanie długu?

Czym jest upadłość dłużnika?

Upadłość to procedura, wszczynana w razie niewypłacalności dłużnika. Podczas postępowania upadłościowego wszyscy wierzyciele mogą wspólnie dochodzić roszczeń.

Upadłość nazywana jest również egzekucją uniwersalną. Jest ona przeciwieństwem egzekucji syngularnej, która polega na dochodzeniu roszczeń wobec dłużnika na podstawie tytułu wykonawczego przez konkretnego wierzyciela.

Podstawową przesłanką upadłości jest niewypłacalność. Za dłużnika niewypłacalnego uważa się takiego, który stracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik jest niewypłacalny, jeśli spóźnia się z wykonaniem swoich zobowiązań pieniężnych przez czas dłuższy niż 3 miesiące.

Dlaczego ogłasza się upadłość dłużnika?

Przesłanką warunkującą możliwość ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność. Chwilowe problemy dłużnika z regulowaniem zobowiązań pieniężnych nie są podstawą do ogłoszenia upadłości!

Upadłość dłużnika ogłasza się w celuzaspokojenia roszczeń wierzycieli w jak największym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - zachowanie dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika. Stanowi tak art 2.1 ustawy Prawo Upadłościowe [Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535]

Potwierdził go również Sąd Najwyższy. W orzeczeniu z dnia 3 września 2010 r. (sygn. akt I UK 77/10), stwierdził, że upadłość (egzekucja uniwersalna) w przeciwieństwie do egzekucji syngularnej (prowadzonej przez poszczególnych wierzycieli) ma na celu równomierne, choćby częściowe zaspokojenie wszystkich wierzycieli z całego majątku niewypłacalnego dłużnika. Tryb i zasady określa ustawa Prawo Upadłościowe.

Jakie są rodzaje upadłości dłużnika?

Wyróżnia się dwa rodzaje upadłości dłużnika: upadłość układową oraz upadłość likwidacyjną. Skutkują one jednak tym samym - uregulowaniem zobowiązań dłużnika wobec wierzycieli.

Upadłość układowa

W trybie upadłości układowej dochodzi do zawarcia układu pomiędzy dłużnikiem, czyli niewypłacalną firmą oraz wierzycielem. W przypadku upadłości układowej, dłużnik musi uprawdopodobnić, że wskutek takiego postępowania zaspokoi wszystkich swoich wierzycieli w stopniu większym, aniżeli miałoby to miejsce w przypadku upadłości likwidacyjnej. Ponadto, postawa i zachowanie dłużnika muszą wskazywać na to, że dłużnik dotrzyma postanowień układu.

Upadłość układowa jest dla dłużnika (niewypłacalnego przedsiębiorstwa) korzystniejsza niż postępowania upadłościowego. Mimo, trwającego postępowania upadłościowiowego, dłużnik taki może nadal prowadzić swoją firmę.

Dłużnik może ogłosić upadłość układową pod warunkiem, że otrzyma zgodę wierzycieli podczas głosowania. Zgodę musi zatwierdzić sąd.

Przykład:
Pan Maciej, prowadzący hurtownię z tkaninami, jest wierzycielem sklepu materiałowego „Nitka”. W trakcie długoletniej współpracy ze sklepem nie miał większych problemów. Mimo to, w ostatnim czasie, na skutek niewłaściwego zarządzania, sklep „Nitka” stał się niewypłacalny. Wierzyciele sklepu postanowili złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Większość z wierzycieli nigdy nie miała problemów ze sklepem „Nitka”, dlatego wspólnie uznali, że w takiej sytuacji rozsądne będzie zawarcie układu z dłużnikiem. Kilku z nich nie wyraziło jednak na to zgody. W takiej sytuacji, zawarcie układu z tymi wierzycielami będzie więc niemożliwe.

Upadłość likwidacyjna

Podczas ogłoszenia upadłości likwidacyjnej majątek dłużnika jest sprzedawany. Proces sprzedaży składa się z kilku etapów:

1. Komornik zajmuje majątek dłużnika.
2. Zabezpieczony majątek trafia pod zarząd wyznaczonego syndyka masy upadłościowej. Syndyk dokonuje spisu inwentarza i oszacowuje wartość majątku. To moment, w którym dłużnik, wobec którego stosowana jest upadłość likwidacyjna, traci kontrolę nad swoja firmą. Nie może może już decydować o swoim majątku ani podejmować żadnych decyzji.
3. Syndyk przygotowuje tzw. plan likwidacyjny. Opisuje w nim szczegóły dotyczące sprzedaży majątku upadłego przedsiębiorcy.

Jeśli syndyk potrzebuje środków na pokrycie kosztów postępowania, może sprzedać ruchomości jeszcze przed rozpoczęciem całego procesu likwidacji.

Upadłość likwidacyjną przeprowadza się w stosunku do dłużników, którzy nie są wiarygodni i rzetelni, a więc wierzyciele obawiają się wszcząć postępowania układowe.

Przykład:
Pani Weronika, właścicielka hurtowni z książkami, jest wierzycielem sklepu papierniczego „Pióro”. Sklep „Pióro” nie był rzetelnym kontrahentem. Nigdy nie płacił w terminie, zdarzało mu się zapomnieć o odbiorze umówionej dostawy, a kontakt ze sklepem często był utrudniony. Sklep „Pióro” na skutek tego, że nie monitorował własnych płatności oraz nie wszczynał windykacji odpowiednio wcześnie, stał się niewypłacalny. Szybko okazało się, że inni wierzyciele sklepu „Pióro” mieli podobne problemy w trakcie współpracy. Ponadto, już po zaistnieniu stanu niewypłacalności sklep „Pióro” nie reagował na próby kontaktu i negocjacji. W związku z tym wierzyciele uznali, że w tym przypadku woleliby przeprowadzić upadłość likwidacyjną.

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Przedsiębiorca, który stał się niewypłacalny ma maksymalnie 30 dni na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Może to również zrobić każdy z jego wierzycieli osobistych, a także szereg innych podmiotów wymienionych w ustawie Prawa Upadłościowego.

Jeśli Twój dłużnik jest niewypłacalny, jako wierzyciel posiadasz uprawnienie do złożenia wniosku o jego upadłość.

Jeśli składasz wniosek o ogłoszenie upadłości twojego dłużnika, musisz uprawdopodobnić to, że Twoja wierzytelność istnieje. Oznacza to, że jesteś zobowiązany do:

• Wskazania podstawy prawnej roszczenia
• Wskazania jego wysokości
• Podania terminu zapłaty
• Dołączenia wszelkich dostępnych dowodów

Pamiętaj, że będąc wierzyciel nie musisz udowadniać, że Twoja wierzytelność w określonej wysokości istnieje. Wystarczające jest jej uprawdopodobnienie.

Jakie elementy musi zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości?

Wniosek o ogłoszenie upadłości musi składać się z kilku zasadniczych elementów. Należą do nich:

1. Imię i nazwisko dłużnika lub jego nazwa, nr PESEL lub nr KRS.
2. Imiona i nazwiska reprezentantów, gdy dłużnikiem jest spółka osobowa albo osoba prawna. W przypadku spółek osobowych, wniosek powinien zawierać imiona i nazwiska wspólników, którzy odpowiadają za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem.
3. Wskazanie miejsca, gdzie znajduje się główna siedziba działalności dłużnika.
4. Wskazanie okoliczności uzasadniających wniosek oraz ich uprawdopodobnienie.
5. Informacja, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającemu prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych. Tej informacji nie podaje składający wniosek wierzyciel.
6. Informacja czy dłużnik jest spółką publiczną.
7. Załączniki - szczegółowo wymienia je 23 Prawa Upadłościowego.

Pamiętaj również, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie jest wolne od opłat. Należy uiścić zaliczkę na poczet wydatków, które zostaną poniesione w toku postępowania upadłościowego. Zaliczka ta jest równa jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego.

Czy upadłość dłużnika może być korzystna dla wierzyciela?

Podstawą korzyścią dla przedsiębiorcy ogłaszającego upadłość jest umorzenie zadłużenia związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jeśli po sprzedaży majątku wierzyciele nie zostaną zaspokojeni, to w zależności od okoliczności zadłużenie objęte planem spłaty może być umorzone całkowicie. Ogłoszenie upadłości przez dłużnika jest korzystne dla wierzycieli z kilku powodów.

Po pierwsze, z obrotu gospodarczego zostaje wyeliminowany nierzetelny, niewywiązujący się ze swoich zobowiązań, podmiot. Może to w przyszłości przynieść wymierne efekty finansowe. Po drugie, wierzyciel składając wniosek o ogłoszenie upadłości, mobilizuje dłużnika do spłaty. Po złożeniu wniosku o upadłość okazuje się jednak, że dłużnik ma pieniądze - wizja upadłości i niemożności zarządzania własną firmą jest zbyt dotkliwa.

Oczywiście, korzyść ta wystąpi w przypadku dłużników, którzy faktycznie posiadają środki finansowe.

Po trzecie, zgłoszenie wierzytelności syndykowi przerywa bieg przedawnienia. Po przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo od dnia następującego od dnia uprawomocnienia się o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.

Po czwarte, będąc wierzycielem zyskujesz szereg praw np. możliwość zapoznania się z aktami sprawy, sprzeciw do odmowy uznawania wierzytelności oraz możliwość złożenia skargi na syndyka, jeżeli syndyk zarządzi o zwrocie wierzytelności.

Większe znaczenie od upadłości dłużnika, ma to, który rodzaj postępowanie wybierzesz. Musisz zastanowić się nad tym, na ile ufasz dłużnikowi.

Pamiętaj o tym, że celem postępowania upadłościowego jest umożliwienie wierzycielom odzyskania możliwie jak największych pieniędzy. Często jest to jedyny sposób na odzyskanie pieniędzy, w szczególności, gdy okaże się, że postępowanie egzekucyjne okaże się nieskuteczne.

O czym powinien pamiętać wierzyciel gdy jego dłużnik ogłasza upadłość?

Zgodnie z prawem upadłościowym syndyk powinien poinformować wszystkich wierzycieli o ogłoszeniu upadłości wszystkich wierzycieli, których dane dostępne są w księdze upadłego. Jeżeli nie ustali wszystkich adresów i nie poinformuje wierzycieli o upadłości dłużnika, pozostali wierzyciele mogą stracić szansę na odzyskanie swoich pieniędzy. Będąc wierzycielem, masz 30 dni od opublikowania informacji o ogłoszeniu dłużnika w Monitorze Gospodarczym oraz Sądowym, aby zgłosić swoje wierzytelności syndykowi. Jeżeli zgłosisz swoje wierzytelności po upływie tego terminu, zapłacisz zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego w wysokości 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze. Jeśli syndyk dokona dokumentów np. korekty deklaracji.

Jeżeli upadłym jest przedsiębiorca, a wierzyciel zgłosi wierzytelność po sporządzeniu planu podziału masy upadłości, to dany wierzyciel nie uczestniczy w nim. Oznacza to, że jeśli spóźnisz się ze zgłoszeniem wierzytelności, nie będziesz uczestniczył w podziale funduszy masy upadłości.

Vindicat.pl - pierwsza pomoc dla wierzycieli

Wierzyciele, którzy nie chcieliby zostać zaskoczeni faktem ogłoszenia upadłości przez dłużnika, zawsze powinni odpowiednio wcześnie rozpoczynać windykację. Pierwszy krokiem do tego jest rzetelne monitorowanie należności w firmie.

Vindicat.pl to aplikacja służąca do monitoringu należności oraz samodzielnej windykacji online. Skierowana jest głównie do małych i średnich przedsiębiorstw, które mają już nierzetelnych kontrahentów i uporczywej walki o każdą złotówkę.

Dzięki systemowi Vindicat.pl przedsiębiorcy mogą prowadzić bieżący monitoring należności - aplikacja przypomina o każdym zbliżającym się terminie płatności. Na etapie windykacyjnym, prowadzi użytkowników przez wszystkie stadia windykacji - od windykacji polubownej, aż po postępowanie egzekucyjne.

Vindicat.pl oferuje również przedsiębiorcom dostęp do aktualizowanej na bieżąco bazy gotowych i spersonalizowanych pism i dokumentów windykacyjnych. Użytkownicy Vindicat.pl nie muszą martwic się tym, jakie pismo złożyć, gdzie i w jaki sposób je napisać. Wystarczy, że wprowadzą odpowiednie dane do systemu... i będą mogli wygenerować gotowe do użycia pismo, m.in. wezwania do zapłaty, pozwy do sądu czy wnioski o nadanie klauzuli wykonalności.

System Vindicat.pl to rozwiązanie pewne i bezpieczne - system został stworzony przez zespół prawników i specjalistów z dziedziny windykacji. Użytkownicy nie muszą się więc martwić, że podejmą niewłaściwą czynność lub nieprawidłowo skonstruują jakieś pismo.

Vindicat.pl to świetne rozwiązanie dla nowoczesnych przedsiębiorców, którzy chcieliby zoptymalizować procesy windykacyjne w swojej firmie oraz oszczędzić czas.

Upadłość - trudna sytuacja zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela

Jeśli w Twój dłużnik właśnie ogłosił upadłość, wiesz już jakie ta sytuacja może spowodować skutki dla Twojej działalności. Problemów może oszczędzić Ci rzetelne weryfikowanie kontrahentów, regularne prowadzenie monitoringu należności oraz odpowiednio wczesne rozpoczynanie windykacji. Jeśli jednak to w Twojej firmie dzieje się źle i odkryłeś, że grozi Ci niewypłacalność, zachowaj czujność. Niewypłacalność rodzi poważne konsekwencje - zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela.

Pytania i odpowiedzi: