Prywatne długi wspólnika spółki cywilnej - kto za nie odpowiada?

Liczba spółek cywilnych w naszym kraju z roku na rok wzrasta. Nic dziwnego - spółki cywilne są łatwe do założenia i tanie w rejestracji. Jeśli masz wielu dłużników, możliwe, że część z nich prowadzi działalność właśnie w formie spółki cywilnej. Jeśli zastanawiałeś się kiedyś czy spółka cywilna może odpowiedzieć za prywatne długi któregoś ze swoich wspólników, ten artykuł jest dla Ciebie.

Co to jest spółka cywilna?

Spółka cywilna to jedna z form prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka cywilna to po prostu umowa pomiędzy wspólnikami. Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej. Wszystkie czynności w jej imieniu wykonują wspólnicy, jako przedsiębiorcy zarejestrowani w rejestrze przedsiębiorców. Zdecydowana większość przepisów dotyczących spółki cywilnej znajduje się w kodeksie cywilnym, a część m. in. w kodeksie pracy czy poszczególnych ustawach podatkowych.

Pamiętaj, że spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem prawa! Ma to istotne znaczenie praktyczne. W postępowaniach sądowych lub sądowo-administracyjnych stroną będzie nie sama spółka, a jej wspólnicy. Dowiedz się jak prowadzić egzekucję długu od spółki cywilnej.

Najczęściej na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej decydują się osoby fizyczne. Warto jednak pamiętać, że wspólnikami mogą być też osoby prawne. Mogą nimi być również tzw. ułomne osoby prawne, czyli jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, ale posiadające zdolność prawną (np. spółka jawna).

Spółka cywilna nadal wybierana jest przez przedsiębiorców bardzo często. Ma szereg plusów - rejestracja i założenie spółki cywilnej jest proste. Jest to też stosunkowo tani sposób na prowadzenie działalności gospodarczej. Wspólnicy mają również dużą swobodę przy kształtowaniu postanowień umowy spółki, innymi słowy - wiele elementów mogą dostosować do swoich potrzeb.

Odpowiedzialność wspólników za długi spółki cywilnej

Mimo wielu plusów spółki cywilnej, ma ona jednak jeden znaczący minus - zakres odpowiedzialności wspólników jest niezwykle szeroki. Wspólnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, całym swoim majątkiem osobistym. W praktyce oznacza to, że jeśli jeden ze wspólników doprowadzi do dużego zadłużenia spółki... wszyscy wspólnicy będą musieli go spłacać.

Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za jej zobowiązania solidarnie i całym swoim majątkiem. Nie działa to jednak w drugą stronę - spółka, jako osobny podmiot, nie odpowiada za długi prywatne wspólników. Nie oznacza to jednak, że wierzyciel jest na przegranej z góry pozycji.

Prywatne długi wspólnika spółki cywilnej - co może wierzyciel?

Warto rozpocząć od tego, że w czasie trwania spółki, wierzyciel wspólnika nie może zażądać zaspokojenia długu z udziału uczestnika spółki we wspólnym majątku wspólników. Nie może również dochodzić wierzytelności z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Warto jednak pamiętać przy tym, że wierzyciel zawsze ma prawo skierowania egzekucji do majątku osobistego wspólnika, zgodnie z art. 863 § 3 kodeksu cywilnego [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93]. Wierzyciel zawsze powinien skorzystać najpierw z tej możliwości. Jeśli wspólnicy podzielili majątek spółki, może też skierować egzekucję do wierzytelności z tytułu udziału w zyskach spółki.

Na pierwszy rzut oka wydaje się więc, że ochrona majątku spółki jest silna. Nie oznacza to jednak, że jest bezwzględna.

Wierzyciel osobisty wspólnika, zgodnie z art. 870 kodeksu cywilnego, może wypowiedzieć jego udział w spółce. Może to zrobić, jeśli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika. Wierzyciel musi w tym celu uzyskać zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania.

Wierzyciel, po spełnieniu tych dwóch ustawowych wymogów, może wypowiedzieć udział wspólnika w spółce na trzy miesiące naprzód. Może to zrobić nawet, gdyby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli natomiast umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel również może z niego skorzystać. Wypowiedzenie skutkuje rozliczeniem tego, co przypadłoby wspólnikowi na wypadek wystąpienia bądź rozwiązania spółki.

Tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim wspólnikom spółki cywilnej

Art. 778 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że dla zaspokojenia się z majątku spółki cywilnej, konieczny jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom. Ten przepis tamuje możliwość zaspokojenia się z majątku wspólników przez wierzyciela prywatnego jednego z nich... jednak, nie do końca.

Przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego pozwalają wierzycielowi na zajęcie rachunku bankowego wspólników spółki cywilnej za długi jednego z nich. Spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej. Jej rachunek bankowy prowadzony jest więc nie dla niej samej, a dla jej wspólników. Jest to tzw. wspólny rachunek osób fizycznych.

Z rachunku bankowego, w tym również wspólnego, zasadniczo może być prowadzona egzekucja sądowa długów prywatnych jednego ze wspólników. Dotyczy to zarówno egzekucji sądowej (np., gdy wspólnik posiada wierzycieli), jak również egzekucji administracyjnej (z tytułu należności podatkowych/składkowych).

Taką możliwość dopuszcza art. 891¹ kodeksu postępowania cywilnego. [Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296] Dopuszcza ją też art. 81 § 1a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. [Dz.U. 1966 nr 24 poz. 151] Stanowi on, że zajęcie wierzytelności jest skuteczne w odniesieniu do rachunku bankowego prowadzonego dla kilku osób fizycznych, którego współposiadaczem jest dłużnik.

Zajęcie rachunku bankowego wspólników spółki cywilnej za prywatne długi

W związku z dokonaniem przez komornika zajęcia rachunku bankowego wspólników spółki cywilnej za długi jednego z nich, występują konkretne konsekwencje.

Przede wszystkim, warto, abyś pamiętał, że zajęcie wierzytelności ze wspólnego rachunku bankowego obejmuje całą wierzytelność - mimo, że wierzyciel nie ma tytułu wykonawczego przeciwko wszystkim wspólnikom.

Komornik, po dokonaniu zajęcia rachunku wspólnego wspólników, musi ustalić udział dłużnika w majątku wspólnym. Ustala go na podstawie umowy rachunku bankowego, dostarczonej przez dłużnika. Chodzi o umowę rachunku bankowego, którą zawarł dłużnik wraz z pozostałymi wspólnikami spółki cywilnej. Dłużnik ma obowiązek dostarczenia komornikowi takiej umowy. Jeśli komornikowi nie uda się ustalić, w jaki sposób rozkładają się udziały, zastosuje domniemanie, że udziały wspólników są równe.

Po ustaleniu wysokości udziału dłużnika, komornik ogranicza zajęcie wyłącznie do tego udziału. Udziały pozostałych wspólników będą zwolnione spod zajęcia. W tym celu, komornik skieruje do banku i do dłużnika zawiadomienie, zawierające nowe granice zajęcia. O zajęciu udziału dłużnika komornik zawiadomi również pozostałych wspólników spółki cywilnej.

Przykład: Pan Jarosław, Pani Monika oraz Pan Krzysztof prowadzą wspólnie spółkę cywilną - hurtownię. Pan Jarosław kilka miesięcy temu zaciągnął pożyczkę na swoje osobiste potrzeby. Wierzyciel, spółka „Szybka Pieniądz”, rozpoczął dochodzenie wierzytelności. W trakcie, okazało się, że majątku osobistego Pana Jarosława nie wystarczyło na pokrycie całego długu. Wierzyciel postanowił działania egzekucyjne skierować do rachunku bankowego spółki cywilnej. Komornik zajął rachunek bankowy spółki, a bank przelał od razu całą kwotę wierzytelności, nie czekając na ustalenie udziałów dłużnika. Czy postąpił prawidłowo?

Nie. Bank musi poczekać aż komornik doprecyzuje swoje działania i ustali ile wynoszą udziały poszczególnych wspólników. Takie działanie banku jest niewłaściwe i powoduje powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej wobec pozostałych współposiadaczy rachunku bankowego.

Wady spółki cywilnej - ryzyko prowadzenia działalności

Jak widać, w pewnym zakresie, wierzyciel ma możliwość dochodzenia wierzytelności od spółki z tytułu prywatnych zobowiązań jednego z jej wspólników. Jeśli jesteś wierzycielem, jest to dla Ciebie dobra wiadomość. Zajęcie rachunku bankowego to jeden ze skuteczniejszych i najczęściej stosowanych sposobów egzekucji.

Jeśli jednak prowadzisz swoją działalność w formie spółki cywilnej, ponosisz pewne ryzyko. Prawdą jest, że komornik ostatecznie może zająć tylko udział, przysługujący dłużnikowi. Mimo to, zajęcie rachunku bankowego spółki i tak zawsze jest stresujące dla wspólników. Z oczywistych powodów utrudnia też bieżące prowadzenie działalności gospodarczej. W jeszcze gorszej sytuacji są wspólnicy, jeśli ustalenie udziałów dłużnika okaże się niemożliwe i komornik zastosuje domniemanie równości udziałów.

Chociaż spółka cywilna jest z wielu względów wygodną i korzystną finansowo formą prowadzenia działalności, warto rozważyć wszystkie plusy i minusy. Ryzyko występuje nie tylko w odniesieniu do solidarnej odpowiedzialności wspólników za długi spółki z majątków osobistych, ale w pewnym zakresie również w przypadku długów prywatnych jednego ze wspólników.

Wypróbuj system do monitoringu należności i samodzielnej windykacji Vindicat.pl

Wiesz już, że ochrona majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej w sytuacji, gdy któryś z nich ma prywatne długi, nie jest bezwzględna. Wierzyciel nadal ma więc szanse zaspokojenia swojej wierzytelności i odzyskania pieniędzy. Nie mniej... czy nie lepiej byłoby podjąć na czas skuteczne działania windykacyjne i odzyskać pieniądze zanim wystąpi konieczność wszczęcia postępowania egzekucyjnego? Szanse na pomyślną windykację zwiększa system do monitoringu należności i samodzielnej windykacji Vindicat.pl.

System Vindicat.pl to jedyne tak kompleksowe rozwiązanie. Umożliwia regularne monitorowanie należności oraz odpowiednio szybkie podjęcie działań skutecznych działań windykacyjnych.

System przeznaczony jest głównie dla małych i średnich przedsiębiorców - również tych, którzy prowadzą działalność w formie spółki cywilnej. Przydaje się również, jeśli Twoim dłużnikiem jest właśnie spółka cywilna. System Vindicat.pl przeprowadzi Cię bezpiecznie przez cały proces windykacji, podpowiadając na bieżąco kolejne kroki. Z systemu możesz wygenerować również wszystkie niezbędne pisma i dokumenty windykacyjne. Jeśli postanowisz sprzedać wierzytelność - możesz zrobić to giełdzie długów Vindicat.pl.

Przedsiębiorcy zarejestrowani w systemie Vindicat.pl mają dostęp do dokumentów i pism windykacyjnych. Wszystkie pisma są spersonalizowane i gotowe do użycia. Z systemu można wygenerować m.in. wezwania do zapłaty, pozwy i e-pozwy. Wystarczy kilka kliknięć, Twój podpis... i pismo jest gotowe do złożenia.

System do monitoringu należności i samodzielnej windykacji Vindicat.pl to ogromne ułatwienie w prowadzeniu działań windykacyjnych w małych i średnich firmach. Regularny monitoring należności i odpowiednie działania windykacyjne, mogą zapobiec sytuacjom, w których jednym wyjściem będzie postępowanie sądowe i egzekucja. Ponad 90% spraw prowadzonych przy pomocy aplikacji Vindicat.pl kończy się na etapie polubownym.

Chociaż ochrona majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej, gdy jeden lub kilku z nich ma prywatne długi, jest silna - wiesz już, co możesz zrobić. Odzyskanie pieniędzy również i w takim przypadku jest możliwe. Pamiętaj jednak, że czym szybciej rozpoczniesz działania windykacyjne wobec zadłużonego wspólnika, tym większe będą Twoje szanse na powodzenie. Nie czekaj i zarejestruj się w systemie do monitoringu należności i samodzielnej windykacji Vindicat.pl.

FAQ: