Postępowanie nakazowe, czyli jak dochodzić swoich roszczeń?

Standardowe postępowanie sądowe jest związane z reguły z wysokimi kosztami i długim czasem oczekiwania na wyrok. Istnieje jednak sposób, który jest mniej wymagający i czasochłonny, a jest nim uzyskanie nakazu zapłaty w toku postępowania nakazowego. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest postępowanie nakazowe, w jakich okolicznościach możesz je rozpocząć, jakie dokumenty są Ci potrzebne oraz jaki jest jego przebieg.

Czym jest postępowanie nakazowe?

Postępowanie nakazowe polega na szybszym rozpatrzeniu przez sąd danej sprawy, bez konieczności wdawania się w spór co do jego istoty i szczegółów. Postępowanie nakazowe to postępowanie przyspieszone, którego pierwszy etap polega na wydaniu nakazu zapłaty przez sąd.

Zgodnie z art. 485 paragraf 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego [Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296] sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi swoich pieniędzy albo świadczenia przez pozwanego innych rzeczy zamiennych. Postępowanie nakazowe jest uproszczoną formą dochodzenia spłaty swoich wierzytelności.

Do zalet postępowania nakazowego można zaliczyć:

• szybkość postępowania
• rozpatrzenie sprawy przez sąd na posiedzeniu niejawnym – na posiedzenie nie są wzywane strony sporu, czyli nie musisz poświęcać czasu na branie udziału w rozprawie
• brak minimalnej kwoty długu
• niskie opłaty od pozwu – wysokość opłaty od pozwu stanowi 5 % dochodzonej pozwem kwoty, jednak nie mniej niż 30 zł
• nawet nieprawomocny nakaz zapłaty stanowi tytuł zabezpieczenia, który jest wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności – jeżeli będziesz miał taki sądowy nakaz zapłaty, to możesz skierować pismo do komornika o zajęcie rachunku bankowego dłużnika do wysokości długu – środki te są wówczas zabezpieczone na czas trwania postępowania sądowego

Postępowanie nakazowe - okoliczności uzasadniające żądanie

Po pierwsze, pozew musi być należycie udokumentowany. Rozpoczynając postępowanie nakazowe, powinieneś zebrać wszystkie dowody świadczące o tym, że Twój dłużnik jest Ci winien pieniądze. Okoliczności, które uzasadniają żądanie, muszą być udowodnione dołączonymi do pozwu dokumentami. Bardzo ważne jest wyraźne zaznaczenie w pozwie tego faktu, że wnosi się o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Jeżeli nie określi się wyraźnie i dokładnie takiego wniosku w swoim pozwie, to sąd nie będzie mógł wydać nakazu zapłaty w tym trybie.

Mogą być to: dokumenty urzędowe, zaakceptowany przez dłużnika rachunek (czyli na przykład faktura przyjęta przez odbiorcę), wezwanie dłużnika do zapłaty, pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu przez niego długu (na przykład podpisane uzgodnienie sald), a także zaakceptowane przez dłużnika żądanie zapłaty, które zostało zwrócone przez bank i niezapłacone z powodu braku środków na rachunku bankowym.

Sąd wydaje również nakaz zapłaty w przypadku zobowiązania, które powstało z weksla, czeku, warrantu lub rewersu – oczywiście o ile dokumenty te zostały poprawnie wypełnione.

Podstawą do wydania nakazu zapłaty jest również umowa, a także dowód wzajemnego świadczenia niepieniężnego czy też dowód doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku. Takie dowody będą przydatne, jeżeli dochodzimy odsetek za opóźnienie należnych nam na podstawie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Tak samo takie dokumenty będą przydatne, jeżeli dochodzimy zwrotu kosztów poniesionych na rzecz windykacji na podstawie art. 10 ustęp 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Postępowanie nakazowe - brak dowodów

Koniecznym warunkiem do rozpoczęcia przez sąd postępowania nakazowego, czyli uproszczonego postępowania sądowego jest dostarczenie wszelkich niezbędnych dokumentów, które będą stanowiły podstawę do rozpatrywania przez sąd danej sprawy. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że w postępowaniu nakazowym strony sporu w ogóle nie są przesłuchiwane, w związku z tym sąd wydając nakaz zapłaty, będzie opierał się jedynie na dokumentach, które mu dostarczysz. Dlatego koniecznie zadbaj, aby sąd zadecydował na Twoją korzyść i ułatw mu to zadanie, dostarczając wszelkie posiadane przez Ciebie dowody.

W przypadku, gdy nie dołączysz oryginału weksla, czeku, warrantu lub rewersu to na podstawie art. 130 Kodeksu Postępowania Cywilnego zostaniesz zobowiązany przez przewodniczącego składu sądu do złożenia tych dowodów pod rygorem zwrotu pozwu. Jak widać to bardzo poważna sankcja.

Postępowanie nakazowe - właściwość sądu

Zgodnie z art. 484 [1] paragraf 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego postępowanie nakazowe należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. W ramach tej regulacji zastosowanie mają także podstawowe przepisy dotyczące właściwości tj. art. 16 i 17 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Fakultatywny charakter postępowania nakazowego

Sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu nakazowym tylko, jeżeli powód złożył stosowny wniosek. Powoduje to, że całe postępowanie ma fakultatywny charakter i zależy od decyzji powoda (którym jest oczywiście wierzyciel).

Wierzyciel może wytoczyć powództwo w trybie zwykłym albo zdecydować się na rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym. Oczywiście wybór postępowania i jego zasadność będą podlegały ocenie sądu. Sąd może uznać, że dana sprawa nie nadaje się do rozpoznania w postępowaniu nakazowym i skierować ją do postępowania tradycyjnego. Sąd nie może jednak zrobić odwrotnie, czyli nie może rozpoznać sprawy w trybie postępowania nakazowego bez stosownego wniosku zgłoszonego przez powoda w pozwie.

Rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym

Rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym odbywa się na niejawnym posiedzeniu sądu. Jeżeli nie ma jednak podstaw do wydania nakazu zapłaty to przewodniczący wyznacza rozprawę.

Następujące sytuacje kwalifikują się, jako brak podstaw do wydania nakazu zapłaty. Po pierwsze, sąd nie może wydać nakazu zapłaty, gdy nie może wydać orzeczenia zgodnego z żądaniem powoda, bo wystąpiły przesłanki do oddalenia powództwa. Druga sytuacja, kiedy wydanie nakazu zapłaty nie jest możliwe to sytuacja, gdy pozew nie odnosi się do świadczeń pieniężnych albo rzeczy oznaczonych, co do gatunku. Po trzecie, nakaz zapłaty nie może być wydany, gdy powództwo nie jest powództwem o zasądzenie. Po czwarte, sąd nie może wydać nakazu zapłaty, gdy powód (wierzyciel) nie złoży wniosku o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu nakazowym. Po piąte, nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli powód nie dołączy do pozwu wszystkich wymaganych dokumentów, które potwierdzają określone okoliczności sprawy. I wreszcie po szóste, nakaz zapłaty nie może być wydany, gdy miejsce pobytu pozwanego nie jest znane (bowiem powoduje to, że nie można pozwanemu doręczyć pozwu wraz z nakazem zapłaty w kraju).

Jeżeli jest to sprawa, która dotyczy regulacji ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych [Dz.U. 2013 poz. 403] i zachodzi brak podstaw do wydania nakazu zapłaty to przewodniczący składu sądu jest zobowiązany do wyznaczenia rozprawy albo posiedzenia niejawnego nie później niż przed upływem 2 miesięcy od dnia wniesienia pozwu albo od dnia uzupełnienia braków pozwu. Warto o tym pamiętać.

Wydanie nakazu zapłaty

W przypadku, gdy sąd wyda nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, to wydając go, zobowiązuje pozwanego do zaspokojenia roszczenia w całości wraz z kosztami w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty. Nakaz zapłaty zawiera także pouczenie, że pozwany może w tym terminie wnieść zarzuty.

Pamiętajmy, że zakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, warrantu, rewersu albo czeku może zostać umieszczony w formie skróconej na ich odpisie.

Wydany przez sąd nakaz zostaje doręczony stronom: pozwanemu wraz z pozwem, załącznikami i pouczeniem dotyczącym przedstawiania wniosków dowodowych na podstawie art. 493 paragraf 1 zdanie 3 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym stanowi tytuł zabezpieczenia, który może zostać wykonany bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Dłużnik może zostać zobowiązany do złożenia kwoty zasądzonej nakazem wraz z wymagalnymi odsetkami do depozytu Ministra Finansów, co będzie wystarczyło do zabezpieczenia roszczenia.

Jak dłużnik może się bronić przed nakazem?

Powinieneś mieć również świadomość, że dłużnik może się bronić przed sądowym nakazem zapłaty. W ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu nakazu zapłaty może zgłosić do sądu swoje zarzuty wobec nakazu. Również powinien bardzo dokładnie przedstawić swoje racje oraz dowody na ich poparcie. Zarzuty wniesione po wyznaczonym przez sąd dwutygodniowym terminie lub niedopuszczalne sąd po prostu odrzuca. Jeżeli zarzuty są dopuszczalne i wniesione w terminie, wtedy sąd wyznacza rozprawę, a po jej przeprowadzeniu wydaje wyrok. Wyrok ten może mieć formy: utrzymania w mocy całości lub części nakazu, uchylenia nakazu zapłaty i orzeczenia zgodnie z żądaniem pozwu lub też uchylenia nakazu zapłaty i odrzucenia pozwu, albo umorzenia postępowania.

Podsumowując: jeżeli pozwany zgłosi zarzuty, to konieczne jest przeprowadzenie rozprawy. Rozprawa oczywiście kończy się wydaniem wyroku przez sąd. Wyrok może utrzymać w całości lub w części w mocy nakaz zapłaty, ale może go także uchylić.

Przykład:
Pan Jan wykonał w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej usługę stworzenia strony internetowej dla sklepu internetowego, który w ramach swojej działalności gospodarczej miała prowadzić Pani Kasia. Po wykonaniu usługi wystawił fakturę o wartości 8 000 zł, którą Pani Kasia przyjęła i podpisała. Niestety, pomysł z prowadzeniem sklepu internetowego nie był zbyt trafiony i Pani Kasia nie uzyskała planowanego zysku. Dlatego też nie zapłaciła Panu Janowi za wykonaną przez niego usługę. Pan Jan wysłał Pani Kasi dwa wezwania do zapłaty. W odpowiedzi mailowej Pani Kasia stwierdziła, że nie odda Panu Janowi tych pieniędzy, bo nie ma z czego, ponieważ jej biznes nie wypalił. Dlatego Pan Jan zdecydował się na rozpoczęcie postępowania nakazowego. W sądzie złożył pozew wraz z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Do tego pozwu dołączył podpisaną przez Panią Kasię fakturę oraz wezwania do zapłaty, które jej wysyłał, a także korespondencję mailową, w której Pani Kasia przyznaje się do posiadanego długu i odmawia jego zapłaty. Sąd wyznaczył niejawne posiedzenie, na którym uznał zasadność pozwu Pana Jana i wydał nakaz zapłaty. Nakaz ten został doręczony zarówno Panu Janowi, jak i Pani Kasi. Pani Kasia w ciągu dwóch tygodni nie podniosła zarzutów do nakazu, więc nastąpiło jego uprawomocnienie.

Podsumowując - rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym jest dla wierzyciela dużo bardziej opłacalne niż właściwa rozprawa sądowa – możesz zaoszczędzić zarówno czas, jak i pieniądze.

Już dziś zarejestruj się i odzyskaj pieniądze od Twojego kontrahenta!
Zacznij już dziś »