Co to jest cesja wierzytelności i jak ona działa?

Pojęcie cesja wierzytelności początkowo może brzmieć odrobinę obco. Jest to jednak nic innego jak po prostu przelew wierzytelności, a samo słowo „cesja” pochodzi od łacińskiego cessio oznaczającego ustąpienie. Już sama etymologia tego słowa podpowiada o co może chodzić w instytucji uregulowanej w artykułach 509-516 Kodeksu Cywilnego. Regulacja ta nie znalazła się tam przypadkowo, a sama instytucja znajduje szerokie zastosowanie w praktyce. Wszystkim przedsiębiorcom od czasu do czasu zdarzają się problemy z kontrahentami, którzy uporczywie unikają regulowania płatności wynikających z faktur VAT.
Cesja wierzytelności inaczej nazywana jest cesją długu może stanowić pierwszą pomoc w sytuacji, gdy takich nieuczciwych kontrahentów jest oraz więcej, a nad naszą firmą zaczyna wisieć widmo utraty płynności finansowej. Warto zatem wiedzieć na czym polega cesja wierzytelności, kiedy jest stosowana, kto może z niej skorzystać i jakie są jej skutki. Zapraszamy do lektury!

Na czym polega cesja wierzytelności?

Cesja wierzytelności polega na przeniesieniu uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi na nowego nabywcę. W tym celu strony zawierają umowę. Warto zaznaczyć, że po znowelizowaniu art. 509 Kodeksu Cywilnego od 30 czerwca 2022 wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w tym roszczenia o zaległe odsetki.

Cesja wierzytelności jest rodzajem umowy cywilnoprawnej, strony takiej umowy są dwie: cedent, czyli dotychczasowy właściciel uprawień oraz cesjonariusz, którym jest ich nowy nabywca.

Skutkiem podpisania umowy jest to, że dotychczasowy wierzyciel przestaje nim być. Cały ciężar odzyskania długu, spada na cesjonariusza, czyli nowego wierzyciela. Z chwilą dokonania cesji wierzytelności na nowego nabywcę przechodzą wszystkie prawa, które wynikają ze stosunku między dłużnikiem, a starym wierzycielem, tj. zbywcą wierzytelności.

Na marginesie warto również wspomnieć, że w praktyce obrotu możemy spotkać się też z instytucją tzw. cesji powierniczej. Jest ona alternatywą dla „typowej” umowy cesji opisanej powyżej. Jej celem jest ściągnięcie wierzytelności od dłużnika. Polega na tym, że wierzyciel ceduje wierzytelność na nabywcę, a ten odzyskuje ją i następnie zwraca wierzycielowi. Jest to zatem - mówiąc w dużym uproszczeniu - cesja zwrotna. Dokonywana jest zazwyczaj przy wierzytelnościach bardzo trudnych do odzyskania. To rozwiązanie, z którego mogą korzystać osoby prowadzące działalność gospodarczą i prywatne.

Warto przeczytać:
- Sprzedaż długu czyli jak sprzedać dług?
- Windykować czy-sprzedać wierzytelność?
- Dlaczego warto korzystać z giełdy długow?

Co może być przedmiotem cesji?

Przedmiotem cesji wierzytelności może być każda wierzytelność, o ile nie sprzeciwia się temu przepis ustawy czy właściwość zobowiązania (w przypadku wierzytelności o charakterze osobistym). Również zastrzeżenie umowne może wyłączyć możliwość dokonania cesji.

Przelewać można także wierzytelności przedawnione lub zabezpieczone hipoteką (szczegółowo mówi o tym art. 79 i n. ustawy o księgach wieczystych i hipotece), zastawem lub zastawem rejestrowym.

Przepisy prawa nie zabraniają również dokonywania cesji jedynie części wierzytelności.

Ponadto, strony umowy zdecydować mogą się też na cesję wierzytelności przyszłych. Kodeks Cywilny [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93] stawia tutaj jednak jeden szczególny wymóg. Przedmiotem umowy przelewu może być co prawda wierzytelność, która w momencie zawierania umowy jeszcze nie istnieje, ale za to musi istnieć jakiś stosunek prawny, w ramach którego dana wierzytelność powstanie w przyszłości.

A co na to dłużnik?

Osoba dłużnika pojawia się przy charakterystyce pojęcia cesji wierzytelności stosunkowo często. Nie jest on jednak stroną umowy cesji - nie jest nawet wymagana jego zgoda. Ponadto, dłużnik nie musi nawet o wiedzieć o tym, że wierzytelność została scedowana, a w konsekwencji zmienił się jego wierzyciel. Wyjątek będzie stanowiła sytuacja, w której dłużnik zastrzegł sobie, że bez jego zgody nie można przelać wierzytelności.

Warto jednak pamiętać, że powiadomienie dłużnika o przelewie wierzytelności wywołuje znaczące skutki prawne. Dopóki dłużnik nie dowie się o cesji, może spełnić świadczenie, czyli spłacić swój dług do rąk pierwotnego wierzyciela, który na mocy umowy cesji przestał nim być. Dłużnik jednak o tym nie wiedział - stąd Kodeks Cywilny przewiduje taką możliwość. Takie sytuacje mogą jednak utrudnić i znacząco przedłużyć cały proces odzyskiwania należności, dlatego warto rozważyć powiadomienie dłużnika i wysłanie do niego zawiadomienia o cesji wierzytelności.

Bardzo istotne jest, że na skutek zawarcia umowy przelewu sytuacja naszego dłużnika nie może ulec pogorszeniu. Wobec nabywcy przysługują mu zatem wszystkie zarzuty, jakie miał przeciwko zbywcy w momencie powzięcia wiadomości o przelewie.

Dłużnik może również ze scedowanej wierzytelności potrącić inną wierzytelność, jeśli takowa przysługuje mu względem zbywcy. Nie będzie przeszkodą jeśli stanie się ona wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie wierzytelności. Takiej możliwości jednak nie będzie, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później aniżeli ta scedowana.

Praktyczne zastosowanie umowy cesji wierzytelności

Umowy cesji są zawierane stosunkowo często, zarówno przez osoby prywatne jak i przez przedsiębiorców.

Wśród osób prywatnych często spotykane są cesje polis ubezpieczeniowych na bank, zawierane np. przy umowie kredytu. Skutkiem jest przelanie na bank świadczeń odszkodowawczych przysługujących ubezpieczonemu.

Instytucja cesji wierzytelności ma jednak przede wszystkim bardzo duże znaczenie dla przedsiębiorców. Bywa, że jest traktowana jako jeden ze sposobów na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej firm.

Najczęściej jednak z instytucji cesji wierzytelności korzystają przedsiębiorcy, którzy nie chcą już dochodzić wierzytelności od swoich dłużników i chcieliby zwyczajnie „pozbyć się” długu. Przelewają więc przysługujące im wierzytelności na rzecz jakiegoś podmiotu trzeciego. Najczęściej jest nim firma windykacyjna, która profesjonalnie trudni się skupowaniem długów.

Umowa cesji wierzytelności - o czym należy pamiętać?

Po pierwsze, warto sporządzić umowę cesji wierzytelności na piśmie. Z pewnością przyczyni się to do łatwiejszego wyjaśnienia wszelkich rozbieżności, które mogą powstać w trakcie wykonywania postanowień umowy.

W umowie powinna być również szczegółowo opisana wierzytelność mająca być przedmiotem cesji. Opisać należy też stosunek prawny, z którego wynika. Można to zrobić poprzez wskazanie stron, świadczeń itp.

W umowie cesji warto też doprecyzować, która ze stron i kiedy ma obowiązek powiadomienia dłużnika o przelewie oraz co zrobić w sytuacji spełnienia świadczenia do rąk zbywcy. Choć jak wspominano wyżej, nie istnieje prawny wymóg zawiadomienia dłużnika, warto to zrobić celem uniknięcia późniejszych nieporozumień.

Należy też pamiętać, że zasadniczo za to, że zbywana wierzytelność w ogóle istnieje i przysługuje cedentowi, odpowiada zbywca. Nie odpowiada on jednak za wypłacalność dłużnika. Jeśli jednak zbywca zechciałby przyjąć na siebie taką odpowiedzialność, przepisy prawa mu tego nie uniemożliwiają. Tę kwestię należałoby jednak również wyraźnie zastrzec w umowie cesji, aby uniknąć późniejszych wątpliwości.

Sporządzając umowę cesji wierzytelności, warto zadbać o to, aby zawierała odpowiednie elementy. Należą do nich:

• Data oraz miejsce zawarcia dokumentu
• Dane stron zawierających umowę – cedującego i cedenta
• Szczegółowy opis wierzytelności wraz ze stosunkiem prawnym
• Określenie momentu przeniesienia wierzytelności wraz z jej ceną
• Strony powinny zawrzeć w niej także informację o tym, która z nich dopełni obowiązek poinformowania dłużnika o poinformowaniu go o zmianie wierzyciela
• Załącznik dokumentu, z którego wynika powstanie wierzytelności

Jak wygląda wzór cesji wierzytelności?

Poniżej prezentujemy wzór umowy cesji wierzytelności. Jeśli chcesz przygotować własną umowę cesji wierzytelności, możesz skorzystać z niego. Wzór cesji wierzytelności zawiera wszystkie najważniejsze elementy.

„Cesja umowy”

W dniu ............................................. r. pomiędzy:
a) .................................................................................... z siedzibą w .............................
reprezentowanym przez:
1. ....................................................................
2. ....................................................................
zwanym dalej Cedentem,
a
b) .................................................................................. z siedzibą w .....................................
reprezentowanym przez :
1. .....................................................................
2. .....................................................................
zwanym dalej Cesjonariuszem,

została zawarta umowa następującej treści:

§ 1.

1. Cedent oświadcza, że jest stroną umowy nr........................................... w zakresie .......................................................................................................................................
2. Cesjonariusz oświadcza, iż znana mu jest treść umowy, o której mowa w ust 1.

§ 2.

1. Cedent bezwarunkowo przelewa na rzecz Cesjonariusza wszelkie wierzytelności i prawa z nimi
związane wynikające z umowy, o której mowa w § 1 ust. 1, z zastrzeżeniem, że szczegółowy
zakres przejmowanych praw i obowiązków znajduje się we Wniosku o wyrażenie zgody na
przeniesienie praw i obowiązków z umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych.
2. Cesjonariusz przyjmuje przelew wierzytelności, o którym mowa w ust 1.
3. Cedent przekazuje, a Cesjonariusz przejmuje wszelkie zobowiązania (dług) z umowy, o której
mowa w § 1 ust. 1.

§ 3.

Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

§ 4.

W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego.

§ 5.

Umowa została sporządzona w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron

§ 6.

Umowa wchodzi w życie z dniem .......................................................

.............................. 
(podpisy)

Czym może skutkować brak zawiadomienia o cesji wierzytelności?

Poinformowanie dłużnika o cesji wierzytelności ma ogromne znaczenie, ponieważ może dojść do sytuacji, podczas której dłużnik spłaci swojego zobowiązanie. Jeśli spłaci je wobec pierwszego wierzyciela, firma factoringowa, która nie otrzyma środków i będzie dalej naliczała  dodatkowe koszty. Z kolei wierzytelności będzie egzekwował zapłatę od wierzyciela, któremu zapłacił wcześniej dłużnik.   

Jakie wierzytelności chętnie przyjmie firma windykacyjna?

Firmy tego typu najchętniej skupują wierzytelności, które są stosunkowo „pewne” do ściągnięcia, zwłaszcza takie, co do których cedent uzyskał tytuł wykonawczy (np. prawomocny wyrok sądu). Szanse na scedowanie mają też wierzytelności, których termin spłaty minął stosunkowo niedawno, a dłużnik jest w dobrej sytuacji majątkowej i rokuje odzyskanie należności.

Oczywiste jest, że firmy profesjonalnie zajmujące się skupowaniem długów muszą na tym interesie zarobić. Z tego powodu nie płacą za nabywaną wierzytelność jej pełnej wartości, a najczęściej kilkadziesiąt procent. Wycena wierzytelności przez firmę, która zamierza ją kupić powinna być racjonalna. Należy być zatem ostrożnym i dobrze się zastanowić czy to możliwe, że firma zamierza kupić od nas dług np. za 90% jego wartości.

Zawarcie umowy przelewu wierzytelności jest zatem stosunkowo szybkim rozwiązaniem sytuacji, w której nie chcemy dłużej walczyć z dłużnikiem o zwrot należnych nam pieniędzy. Musimy jednak liczyć się z tym, że nasza wierzytelność nie zwróci nam się w pełni i są spore szanse, że stracimy kilkadziesiąt procent jej wartości.

Czy dane dłużnika po dokonaniu cesji wierzytelności mogą zostać usunięte z rejestru BIG?

Dane dłużników, którzy nie uregulowali swojego zobowiązania w odpowiednim terminie, są ujawniane w rejestrze BIG (Biura Informacji Gospodarczej). Zgodnie z nowelizacją ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych, przelew wierzytelności nakłada obowiązek na wierzyciela dotyczący usunięcia wpisu z rejestru dłużników.

Czym jest cesja wierzytelności przyszłych?

Cesja wierzytelności przyszłych jest to szczególny rodzaj cesji wierzytelności. Jej przedmiotem mogą być zobowiązania, które jeszcze nie są wymagalne. Warunkiem ich istnienia jest stosunek prawny w ramach, którego dana wierzytelność może powstać w  przyszłości.

Można taniej i skuteczniej - internetowa giełda długów Vindicat.pl

Sprzedaż wierzytelności firmie windykacyjnej nie jest jedyną możliwą drogą. Jeśli nie chcemy oddawać kilkudziesięciu procent wartości naszego długu firmie windykacyjnej, dobrym rozwiązaniem będzie sprzedaż wierzytelności na internetowej giełdzie długów Vindicat.pl.

Vindicat.pl to platforma skierowana do małych i średnich przedsiębiorców, służąca do samodzielnego odzyskiwania długów online. Jedną z możliwości, które oferuje jest sprzedaż długów na internetowej giełdzie (hiperłącze). Korzystają z niej osoby zainteresowane zarówno sprzedażą wierzytelności jak i ich skupowaniem.

Sprzedaż wierzytelności za pośrednictwem Vindicat.pl jest bardzo atrakcyjnym rozwiązaniem z punktu widzenia wierzyciela. W przypadku sprzedaży i zawarcia umowy cesji zapewnia zwrot kwoty, za którą wystawiliśmy wierzytelność. Pozwala zaoszczędzić bardzo dużo czasu, ponieważ jedyne czego potrzebujemy, aby wystawić wierzytelność to komputer z dostępem do Internetu. Nie tracimy długich godzin na poszukiwanie rzetelnej firmy windykacyjnej i negocjowanie warunków sprzedaży wierzytelności. Po prostu dodajemy naszą wierzytelność na giełdę długów i czekamy, aż znajdzie się ktoś zainteresowany zakupem.

Jak dodać wierzytelność na giełdę długów Vindicat.pl?

Wystawienie naszego długu na giełdę jest bardzo proste - wystarczy zarejestrować się w systemie Vindicat.pl i wypełnić kilka prostych pól w odpowiednim formularzu. Przez całość procesu prowadzi nas system. I już - nasza wierzytelność jest gotowa do zakupu.

W razie problemów - Vindicat.pl przygotował film, który krok po kroku pokazuje w jaki sposób możemy wystawić naszą wierzytelność na sprzedaż w systemie (link do filmiku o tym jak dodać wierzytelność do giełdy długów).

Przeczytaj również:
- Jak odebrać pieniądze od dłużnika nie zrażając go do siebie?
- Na czym polega zlecenie windykacji firmie windykacyjnej?
- Jak rozmawiać z dłużnikiem - poznaj zasady negocjacji z dłużnikiem.
- Czy pieczęć prewencyjna działa?
- Co to jest i jak działa kancelaria windykacyjna?

Czy na giełdzie Vindicat.pl mogę wystawić każdy dług?

Co do zasady tak, ale....

Pamiętajmy, że aby mieć jak największe szanse na udaną sprzedaż, nie możemy czekać z wystawieniem długu w nieskończoność. Największe szanse na sprzedaż mają długi stosunkowo nowe, których termin płatności minął niedawno. Użytkownicy Vindicat.pl będą również z pewnością zainteresowani wierzytelnościami, które mogą być dochodzone przed sądem lub innymi organami państwowymi oraz takimi, które nie mają zbyt wielu wierzycieli.

Z pewnością jednak warto podjąć próbę sprzedaży długu samodzielnie.

Vindicat.pl - znacznie więcej niż tylko giełda wierzytelności

System Vindiact.pl oferuje przedsiębiorcom również wiele innych, ciekawych i innowacyjnych możliwości.

Przede wszystkim, umożliwia samodzielne prowadzenie windykacji bez wychodzenia z domu. Pomaga przedsiębiorcom na etapie polubownym windykacji i umożliwia prowadzenie negocjacji z dłużnikiem za pośrednictwem systemu.

Dostarcza opracowane przez specjalistów scenariusze windykacji, generuje pozwy i e-pozwy oraz szereg innych dokumentów niezbędnych na wszystkich etapach procesu windykacji.

Warto zapoznać się ze szczegółowymi możliwościami systemu Vindicat.pl (hiperłącze). Być może następnym razem długu nie będzie trzeba sprzedawać, bo uda nam się zakończyć sprawę polubownie i odzyskać pieniądze. 93% spraw prowadzonych przy pomocy aplikacji Vindicat.pl kończy się w taki właśnie sposób.

Podsumowując...

Sprzedaż wierzytelności w drodze umowy cesji zawartej z firmą windykacyjną, zawsze jest jakimś wyjściem z sytuacji. Wiemy już na tym polega taka umowa i w jaki sposób działa. Jeśli zależy nam na pozbyciu się długu za wszelką cenę i odzyskaniu chociażby niewielkiej części pieniędzy, z pewnością można tę możliwość rozważyć.

Warto jednak pamiętać również o tym, że w dzisiejszych czasach wiele rzeczy możemy zrobić samodzielnie - i zaoszczędzić przy tym sporo czasu i pieniędzy. Nie obawiajmy się zatem korzystania z internetowej giełdy długów i dajmy sobie szansę na odzyskanie możliwie dużej części naszych pieniędzy.