Sprzedaż wierzytelności - kiedy i jakie wierzytelności można sprzedać?

Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i posiadasz dłużników, możesz odzyskać pieniądze, sprzedając wierzytelność. Sprzedaż wierzytelności jest jednym ze sposobów na pozbycie się niewygodnego dłużnika. Czy jednak wszystkie wierzytelności możesz wystawić na sprzedaż? Kiedy warto zdecydować się na to rozwiązanie? Podpowiadamy w artykule poniżej.

Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i posiadasz dłużników, pewnie słyszałeś o możliwości sprzedaży wierzytelności. Sprzedaż wierzytelności to jeden ze sposób na pozbycie się niewygodnego dłużnika, po którą wierzyciele sięgają stosunkowo często. Czy jednak wszystkie wierzytelności można wystawić na sprzedaż? W jakim momencie należy to zrobić? Odpowiedzi na wszystkie dręczące Cię pytania, znajdziesz poniżej.

Co to jest i na czym polega sprzedaż wierzytelności?

Sprzedaż długów, powstałych w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, polega na przeniesieniu ich w drodze umowy ze zbywcy (starego wierzyciela) na nabywcę (nowego wierzyciela).

Sprzedaż wierzytelności dochodzi do skutku poprzez zawarcie umowy, zwanej umową cesji. Strony tej umowy to cedent (zbywca) oraz cesjonariusz (nabywca).

Wierzyciel może sprzedać długi już istniejące, oraz wierzytelności, których termin wymagalności jeszcze nie nadszedł. Chodzi tu przede wszystkim o sytuacje, w których samo zobowiązanie już istnieje, ale np. termin zapłaty faktury VAT nadal nie nastąpił. Tego typu wierzytelności również można sprzedać w drodze cesji. Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat umowy cesji, koniecznie przeczytaj czym jest cesja wierzytelności i jak działa.

Wierzyciele, którzy chcą sprzedać przysługujące im wierzytelności, najczęściej wystawiają je na tzw.giełdach długów. Są to specjalne miejsca w sieci, w których wierzyciel może wystawić dług na sprzedaż. Warto wybrać pewną i bezpieczną giełdę długów - o tym jak to zrobić, przeczysz w dalszej części artykułu. Decyzja czy windykować czy sprzedawać należy do Ciebie - warto poznać różne możliwości.

Sprzedaż wierzytelności - czy to legalne?

Odpowiedź na to pytanie brzmi - tak. Art. 509 kodeksu cywilnego [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93]., stanowi, że „wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania”. Ten sam artykuł mówi również, że w związku z takim przeniesieniem, „wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki”. Ten przepis Kodeksu Cywilnego co do zasady nie wzbudza większych wątpliwości - wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, czyli m.in. sprzedać wierzytelność. Istnieje jednak kilka ograniczeń w tym zakresie, które umówimy poniżej.

Warto również pamiętać, że w polskim prawie obowiązuje tzw. zasada swobody umów. Można z niej wywieść, że zasadniczo obrót wierzytelnościami jest dozwolony. W umowie pomiędzy dłużnikiem, a wierzycielem można zastrzec prawo wierzyciela do sprzedaży długu.

Sprzedaż wierzytelności, a RODO

Pewne wątpliwości w zakresie możliwości sprzedaży długów na giełdzie długów, spowodowało niedawne wejście w życie przepisów RODO - Rozporządzenia Ogólnego o Ochronie Danych Osobowych [Dz.UE L 119/1].

Rozporządzenie wprowadza znaczne ograniczenia w przedmiocie przetwarzania danych osobowych, w tym - w upublicznianiu ich. Warto jednak podkreślić, że po wejściu w życie przepisów RODO, art. 23 polskiej ustawy o ochronie danych osobowych z 1997 r. [Dz.U. 2018 poz. 1000], utrzymano w mocy. Zgodnie z nim można przetwarzać dane, m.in., gdy jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Taka właśnie sytuacji będzie miała miejsce w przypadku sprzedaży długu.

Po wejściu w życie przepisów RODO, wystawianie wierzytelności na sprzedaż na giełdach długów, wraz z podaniem pełnych danych dłużnika, nadal jest legalne.

Kiedy wierzyciel nie może sprzedać długu?

Wiesz już, że co do zasady, wierzyciel może sprzedać dług. Wyjątki od zasad w polskim prawie zdarzają się jednak bardzo często. Nie inaczej jest w tym przypadku. Ograniczenia w tym zakresie mogą wynikać z:

• Ustawy - wynikają z regulacji prawnych powszechnie obowiązujących i ani wierzyciel, ani dłużnik nie ma na nie wpływu.
• Umowy - wynikają z postanowień umowy zwartej pomiędzy wierzycielem, a dłużnikiem.
• Właściwości zobowiązania - chodzi tu o pewne szczególne zobowiązania, które muszą być wykonane na rzecz jednej, konkretnej osoby. Wierzyciel nie może ich więc zbyć i przerzucić swojego prawa na kogoś innego.

Ograniczenia ustawowe sprzedaży wierzytelności

Ograniczenia wynikające z ustawy wynikają przede wszystkim z zawartej pomiędzy dłużnikiem, a wierzycielem umowy o pracę. Wynika to m.in. z art. 84 Kodeksu Pracy [Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141] i dotyczy wynagrodzeń za pracę, prowizji itp. Ponadto, wierzyciel nie może sprzedać wierzytelności, jeśli przysługują mu tzw. prawa niezbywalne z mocy ustawy.

Prawa niezbywalne z mocy ustawy to m. in. prawo pierwokupu, prawo odkupu, służebności osobiste czy też prawo dożywocia. Będą to również roszczenia wynikające ze szkód na osobie (art. 444-448 Kodeksu Cywilnego), za wyjątkiem tych, które są już wymagalne, zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem.

Warto również wiedzieć, że dodatkowe wymogi związane z przeniesieniem wierzytelności będą miały zastosowanie w przypadku przeniesienia hipoteki. Mówi o nich art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece [Dz. U. 1982 Nr 19 poz. 147] oraz art. 17 tej samej ustawy (w przypadku tzw. zastawu rejestrowanego).

Jeśli w Twoim przypadku wierzytelność powstała jednak wskutek niewywiązania się przez dłużnika z umowy lub nieopłacenia przez niego faktury VAT, najprawdopodobniej żadne z ograniczeń ustawowych nie będzie Cię dotyczyło. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której Ty i dłużnik zastrzegliście w umowie, że wierzytelność nie może być sprzedana.

Ograniczenia umowne sprzedaży wierzytelności

Ograniczenia umowne wynikają ze stosunku prawnego pomiędzy wierzycielem, a dłużnikiem - a zatem ich źródłem jest po prostu zawarta pomiędzy stronami umowa. Najczęściej w umowie ograniczenie takie znajduje się w postaci odpowiedniej klauzuli, wyłączającej możliwość dokonywania sprzedaży wierzytelności wynikającej z umowy.

Czy taka możliwości jest legalna, skoro art. 509 Kodeksu Cywilnego stanowi, że istnieje możliwość przeniesienia wierzytelności na inną osobę? Tak - wynika to ze wspomnianej już wyżej zasady swobody umów.

Jeśli wierzyciel sprzeciwi się postanowieniom umowy i sprzeda wierzytelność - umowa cesji nie będzie nieważna. Jej skuteczność w takim przypadku zależy od zachowania dłużnika. Jeśli dłużnik zgodzi się na przelew, umowa będzie wobec niego skuteczna. Jeśli nie - umowa cesji nie będzie wywoływała skutków prawnych w stosunku do tego dłużnika.

Przykład:
Pan Dariusz, właściciel firmy budowlanej, zawarł umowę z Panem Krzysztofem - podwykonawcą. Niestety, firma Pana Dariusza wpadła w kłopoty finansowe i niedługo po zakończeniu robót, okazało się, że nie będzie w stanie zapłacić podwykonawcom. Pan Krzysztof, licząc się z tym, że odzyskanie pieniędzy od Pana Dariusza będzie w tej sytuacji bardzo trudne, postanowił sprzedać wierzytelność. Znalazł nawet nabywcę- firmę „ABC” skupującą wierzytelności. Niestety, zanim doszło do transakcji, okazało się, że umowa pomiędzy Panem Dariuszem, a Panem Krzysztof zawierała klauzulę, zabraniającą sprzedaży długu. Pomimo to, Pan Krzysztof wraz z firmą skupującą wierzytelności, postanowili zawrzeć umowę cesji. Liczyli na to, że Pan Dariusz wyrazi zgodę na sprzedaż już po zawarciu umowy. Niestety, tak się nie stało. Pan Dariusz wiedział, że firma „ABC”, jako profesjonalista, będzie dochodziła długu znacznie bardziej agresywnymi metodami. Nie zgodził się więc na sprzedaż. Umowa sprzedaży pomiędzy Panem Krzysztofem, a firmą „ABC” będzie zatem wobec Pana Dariusza bezskuteczna.

Ograniczenia wynikające z właściwości zobowiązania

Ograniczenia w możliwości sprzedaży wierzytelności, wynikające z właściwości zobowiązania dotyczą przede wszystkim praw ściśle powiązanych z daną osobą. Wynika to z faktu, że istotą niektórych stosunków prawnych, jest to, aby wynikające z nich świadczenia wykonano na rzecz wyłącznie konkretnej osoby. Do takich praw należą m.in. prawo do renty czy prawo do alimentów. Ciężko wyobrazić sobie, aby np. żona, której przysługują alimenty od męża, mogła za pewną określoną kwotę, w drodze cesji pozbyć się przysługującego jej prawa.

Zawarta umowa cesji, która sprzeciwiałaby się właściwości zobowiązania jest z mocy prawa nieważna.

Jeśli nie dotyczą Cię żadne ograniczenia - ani ustawowe, ani umowne, ani wynikające z właściwości zobowiązania - to świetnie. Nie będą one dotyczyły znacznej większości przedsiębiorców. Możesz więc rozważyć sprzedaż długu. Warto jednak, abyś wiedział, w którym momencie powinieneś to zrobić.

Kiedy najlepiej sprzedać wierzytelność?

Zasadniczo nie istnieją ograniczenia w tym zakresie... ale czym starsza będzie Twoja wierzytelność, tym mniejsze będą szanse na jej sprzedaż. Z reguły nikt nie jest zainteresowany zakupem mocno przeterminowanych wierzytelności, ponieważ są one znacznie trudniejsze do wyegzekwowania. Jeśli jednak już ktoś zdecyduje się na ich zakup, z reguły proponuje nieracjonalnie niską cenę.

Jeśli rozważasz możliwość wystawienia przysługującej Ci wierzytelności na sprzedaż - nie zwlekaj. Jeśli zrobisz to odpowiednio wcześnie, zwiększysz swoje szanse nie tylko na samą sprzedaż, ale również na uzyskanie sprawiedliwej zapłaty.

Jak wybrać giełdę wierzytelności? 5 rzeczy, na które powinieneś zwrócić uwagę

Wiesz już, jakich wierzytelności sprzedać nie możesz. Jeśli jednak żaden z tych przypadków Cię nie dotyczy... czas dowiedzieć się, gdzie możesz sprzedać przysługujące Ci wierzytelności w sposób pewny i bezpieczny.

Przy wyborze giełdy wierzytelności, powinieneś wziąć pod uwagę kilka czynników:

1. Pozycję giełdy w wyszukiwarce Google. Z reguły, czym lepiej wypozycjonowana jest dana giełda, tym jest bezpieczniejsza i skuteczniejsza.
2. Możliwości, które oferuje dana giełda długów poza samym wystawieniem długów. Będzie to m.in. możliwość powiadomienia dłużnika o zamiarze wystawienia należności na giełdzie w formie SMS’a lub e-maila.
3. Sposób działania giełdy. Sprawdź, czy rejestrując się na danej giełdzie, zostaną za Ciebie wyliczone np. odsetki i koszty windykacji, które zwiększają wartość długu wystawionego na sprzedaż.
4. Renomę firmy, która oferuje możliwość wystawienia długu na sprzedaż
5. Opinie innych użytkowników.

Vindicat.pl - bezpieczna giełda wierzytelności... i dużo więcej

Vindicat.pl to system do monitoringu wierzytelności oraz samodzielnej windykacji online. Stanowi pierwszą pomoc dla wszystkich przedsiębiorców, którzy zmagają się z nierzetelnymi kontrahentami. Jedną z możliwości które oferuje korzystanie z zaufanej i profesjonalnej giełdy długów.

Przedsiębiorcy zarejestrowani w systemie Vindicat.pl mogą wystawiać wierzytelności na wysoko pozycjonowanej i renomowanej giełdzie długów. Giełda jest bezpieczna i skuteczna. Większość czynności niezbędnych w procesie windykacji, za przedsiębiorców wykonuje system Vindicat.pl... a użytkownik musi jedynie wykonać kilka kliknięć.

System Vindicat.pl to rozwiązanie pewne, bezpieczne i kompleksowe. Umożliwia regularne monitorowanie należności i podejmowanie skutecznych działań windykacyjnych. Użytkownicy systemu Vindicat.pl mają dostęp do dokumentów i pism niezbędnych w trakcie windykacji. Każde z nich jest spersonalizowane i gotowe do użycia. Z systemu można pobrać m.in. pozwy, e-pozwy, wezwania do zapłaty i dokumenty niezbędne na etapie egzekucyjnym. System umożliwia również negocjowanie z dłużnikiem oraz ułatwia kontakt z nim, poprzez wysyłkę wiadomości SMS lub e-mail.

System do monitoringu wierzytelności oraz samodzielnej windykacji online Vindicat.pl znacznie upraszcza procesy windykacyjne w małych i średnich firmach. Warto założyć darmowe konto, nawet jeśli nie planujesz wystawiać wierzytelności na sprzedaż.

Vindicat.pl to znacznie więcej niż giełda długów - to jedyne tak kompleksowe narzędzie, przy pomocy którego wreszcie uporasz się z problemem nierzetelnych kontrahentów.

Sprzedaż wierzytelności to jedna z opcji, ale pamiętaj, aby zawsze rozpoczynać windykację odpowiednio wcześnie

Sprzedaż wierzytelności może być dobrym rozwiązaniem, jeśli Twoja wierzytelność jest stosunkowo nowa. Tylko wówczas masz szansę otrzymania za nią racjonalnej ceny. Jeśli znajdziesz już nabywcę i pozbędziesz się kłopotliwego dłużnika... pamiętaj, że nie jest to długoterminowe rozwiązanie. Aby uniknąć takich problemów w przyszłości, zawsze rozpoczynaj windykację odpowiednio wcześnie i prowadź ją w sposób profesjonalny. Istnieją spore szanse, że uda Ci się nakłonić dłużnika do dobrowolnej spłaty zobowiązania i tym samym oszczędzisz swój czas i nerwy. Pomoże Ci w tym system do monitoringu wierzytelności oraz samodzielnej windykacji online. Vindicat.pl. Nie czekaj, zarejestruj się w systemie i wybierz najkorzystniejszą ofertę dla Twojej firmy!

FAQ: