Egzekucja świadczeń niepieniężnych

Na początek krótkie podsumowanie kluczowych informacji o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Jest to jeden ze sposobów na finalizację procesu odzyskiwania należności (oczywiście obok egzekucji świadczeń pieniężnych). Sposób w jaki przebiegnie egzekucja świadczeń niepieniężnych zależy od typu zaległego świadczenia, które chcemy odzyskać.

Zazwyczaj świadczenia niepieniężne polegają na zaspokojeniu wierzyciela (czyli osoby dochodzącej zaległego roszczenia) poprzez wydanie określonej rzeczy ruchomej, nieruchomości lub poprzez uzyskanie od dłużnika określonego zachowania (takiego jak złożenie przez niego oświadczenia woli o określonej treści, czy też zaprzestania określonych działań). Komornicy sądowi są właściwi do prowadzenia tego rodzaju egzekucji. Zazwyczaj mogą oni w trakcie procesu odzyskiwania świadczeń niepieniężnych stosować różne środki przymusu wobec nierzetelnych dłużników. Na koniec warto przypomnieć, że koszty egzekucji świadczeń niepieniężnych są egzekwowane według zasad właściwych dla egzekucji świadczeń pieniężnych.

Poniżej omówimy poszczególne rodzaje egzekucji świadczeń niepieniężnych, czyli:

• wydanie ruchomości
• odebranie rzeczy od dłużnika
• debranie rzeczy od osoby trzeciej
• wyjawienie przedmiotu wydania
• wydanie nieruchomości
• wydanie statku
• opróżnienie pomieszczenia
• zobowiązanie dłużnika do złożenia określonego oświadczenia woli
• zobowiązanie dłużnika do działania lub zaniechania

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – wydanie ruchomości

Na początek kilka słów o egzekucji świadczeń niepieniężnych poprzez wydanie ruchomości.

Zgodnie z definicją ruchomości zawartą w art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93] do ruchomości zaliczamy przedmioty materialne, które nie są nieruchomościami (które z kolei - zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego – definiowane są jako części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności oraz jako budynki trwale związane z gruntem lub ich części, jeżeli stanowią odrębny od gruntów przedmiot własności). Ruchomości mogą być częścią składową nieruchomości, co powoduje, że odłączenie ich od nieruchomości spowoduje istotne zmiany, co do wartości danej nieruchomości.

W ramach wydania ruchomości możemy domagać się od dłużnika rzeczy ruchomych oznaczonych co do gatunku, a także co do tożsamości. Właściwym organem do przeprowadzenia takiego postępowania jest komornik, w którego okręgu znajduje się rzecz.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – odebranie rzeczy od dłużnika

Kolejnym sposobem egzekucji świadczeń niepieniężnych jest odebranie rzeczy od dłużnika.

Zanim komornik będzie mógł odebrać rzeczy od dłużnika bądź od osoby trzeciej, w której posiadaniu znajdują się odzyskiwane przedmioty, musi on doręczyć dłużnikowi zawiadomienie o prowadzonej egzekucji i okazać na jego żądanie tytuł wykonawczy, który jest podstawą do prowadzenia egzekucji.

Najczęściej wydanie rzeczy ruchomej polega na oddaniu jej do rąk wierzyciela. Niektóre rzeczy, których nie da się oddać do rąk wierzyciela są zgodnie z prawem oddawane wierzycielowi poprzez wprowadzenie go w ich posiadanie. Wprowadzenie w posiadanie polega na przekazaniu wierzycielowi określonych obiektów, które umożliwiają korzystanie z odebranej rzeczy np. kluczyków do samochodu, dokumentów, itp.

Wierzyciel może żądać zawiadomienia go o terminie odbioru ruchomości od dłużnika, ponieważ może on wziąć w nim udział. Jeżeli podejmie taką decyzję o swoim udziale, to odbiór ruchomości od dłużnika bez jego stawiennictwa będzie niemożliwy. W protokole komornik będzie musiał zawrzeć przyczynę niewykonania czynności.

Jeżeli wierzyciel będzie obecny przy odbiorze ruchomości to komornik od razu wręczy mu odzyskiwane ruchomości. Natomiast, jeżeli wierzyciel nie zdecyduje się na uczestnictwo w odbiorze ruchomości, to komornik ma obowiązek odzyskaną rzecz przekazać wierzycielowi  niezwłocznie.

Może się zdarzyć tak, że przekazanie odzyskanej rzeczy przez komornika wierzycielowi będzie niemożliwe. W takiej sytuacji komornik może albo złożyć ruchomość do depozytu sądowego albo oddać ją na przechowanie na koszt wierzyciela. Jeżeli komornik zdecyduje się na to drugie rozwiązanie, wówczas to wierzyciel będzie ponosił pełną odpowiedzialność za ewentualną utratę czy też uszkodzenie rzeczy. Oczywiście komornik jest zobowiązany do starannego wybrania miejsca przechowywanie rzeczy, bowiem to on ponosi odpowiedzialność za dokonanie niewłaściwego wyboru.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – odebranie rzeczy od osoby trzeciej

Zupełnie inaczej wygląda egzekucja świadczeń niepieniężnych, gdy rzecz odbierana jest od osoby trzeciej. Odebranie rzeczy od takich osób może nastąpić wyłącznie za ich zgodą. Komornik może dokonać zajęcia rzeczy, dopiero w przypadku, gdy osoba trzecia potwierdzi, że rzecz, którą posiada, stanowi własność dłużnika. Dopiero wówczas komornik dokonuje zajęcia wierzytelności dłużnika, o czym powiadamia wierzyciela. W innym przypadku odebranie rzeczy będzie możliwe dopiero po uzyskaniu przez wierzyciela tytułu wykonawczego przeciwko tej osobie trzeciej, która dłużnikiem nie jest.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – wyjawienie przedmiotu wydania

Kolejny tryb egzekucji świadczeń niepieniężnych to wyjawienie przedmiotu wydania. Wyjawienie przedmiotu wydania to instytucja prawna podobna do wyjawienia majątku. Zastosowanie jej jest możliwe, gdy komornik nie znajdzie u dłużnika z góry oznaczonych rzeczy, które podlegają wydaniu, po przeszukaniu wszystkich pomieszczeń i schowków. Ma ona zastosowanie tylko do konkretnych ruchomości oznaczonych, co do tożsamości, czyli takich, których nie da się nabyć, bowiem rzeczy oznaczone, co do gatunku wierzyciel może nabyć na koszt dłużnika.

W celu odzyskania rzeczy oznaczonej co do tożsamości wierzyciel, prokurator lub organizacja społeczna powinni złożyć wniosek do sądu o nakazanie wyjawienia rzeczy i złożenia przyrzeczenia prawdziwości oświadczenia. Do złożenia przyrzeczenia mają zastosowanie przepisy dotyczące wyjawienia majątku.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – wydanie nieruchomości, wydanie statku

Następny tryb egzekucji świadczeń niepieniężnych to wydanie nieruchomości albo statku. W przypadku wydania nieruchomości albo statku właściwy do przeprowadzenia postępowania jest komornik, w którego okręgu znajduje się nieruchomość lub statek.

Rozpoczynając proces egzekucji komornik doręcza dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji i wzywa dłużnika do dobrowolnego wydania nieruchomości po upływie określonego terminu. Jeżeli termin wyznaczony przez komornika będzie zbyt krótki to dłużnik ma prawo złożyć skargę na sposób jego wyznaczenia. W wezwaniu, oprócz terminu, komornik musi zawrzeć informację o podjęciu czynności niezbędnych do oddania nieruchomości lub statku wierzycielowi, jeżeli dłużnik dobrowolnie nie odda egzekwowanych obiektów po upływie terminu określonego w wezwaniu.

Podobnie jak w przypadku wydania ruchomości, wydanie nieruchomości albo statku polega na przekazaniu wierzycielowi środków niezbędnych do przejęcia posiadania, np. kluczy, kodu do alarmu. Oczywiście niezbędne jest również usunięcie ruchomości dłużnika, które nie są częściami składkowymi nieruchomości albo statku.

Usunięte ruchomości dłużnika powinny zostać mu od razu zwrócone. Jeżeli dłużnik nie uczestniczy osobiście w czynności, to komornik ma obowiązek przekazać te ruchomości dorosłemu domownikowi. Gdy jest to niemożliwe (np. nie ma takiej osoby albo dorosła osoba odmawia przyjęcia), to komornik oddaje rzeczy ustanowionemu przez siebie dozorcy. Przechowanie odbywa się na koszt dłużnika i nie może trwać w nieskończoność. Dozorca ma obowiązek wezwać dłużnika do odbioru rzeczy w określonym terminie. Jeśli dłużnik nie odbierze tych rzeczy to może po złożeniu odpowiedniego wniosku w sądzie, dokonać ich sprzedaży po odpowiednim zarządzeniu tego przez sąd. Komornik dokonuje tej sprzedaży w trybie przewidzianym dla sprzedaży w toku egzekucji z ruchomości. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży rzeczy służą w pierwszej kolejności pokryciu kosztów dozoru. Pozostała kwota jest przekazywana dłużnikowi albo składana jest w depozycie sądowym.

Wierzyciel powinien być obecny przy wykonywaniu czynności wydania nieruchomości albo statku, ale nie jest to wymagane przepisami prawa. W przypadku jego nieobecności, komornik przekaże mu odebrane od dłużnika środki umożliwiające mu korzystanie z nieruchomości albo statku najszybciej jak to możliwe.

Warto pamiętać o tym, że w przypadku, gdy wydanie nieruchomości następuje na podstawie tytułu wykonawczego, który dotyczy rozgraniczenia nieruchomości przy czynnościach egzekucyjnych powinien być obecny wykwalifikowany geodeta.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – opróżnienie pomieszczenia

Podobnie do wydania nieruchomości przebiega egzekucja polegająca na opróżnieniu pomieszczenia. Zgodnie z przepisami pomieszczenie powinno być szeroko rozumiane, nie tylko jako lokal mieszkalny, ale także jako lokal użytkowy, garaż, pomieszczenie gospodarcze, kiosk a także może być nim altanka.

Przed wykonaniem eksmisji z pomieszczenia komornik wzywa dłużnika do dobrowolnego opuszczenia lokalu w odpowiednim terminie. Po upływie terminu komornik może przystąpić do usunięcia dłużnika, członków jego rodziny i domowników wraz z rzeczami ruchomymi z pomieszczenia.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – zobowiązanie dłużnika do złożenia określonego oświadczenia woli

Kolejny rodzaj egzekucji świadczeń niepieniężnych to zobowiązanie dłużnika do złożenia określonego oświadczenia woli. Stosownie do treści przepisu art. 64 KC prawomocne orzeczenie sądu, stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Może być jednak ono uzależnione od oświadczenia wzajemnego złożonego przez wierzyciela, a więc dotyczyć czynności dwustronnych. Nadto dla oświadczenia dłużnika może być przewidziana szczególna forma. Wykonanie orzeczeń dotyczących dwóch ostatnich przypadków dokonuje się w trybie przepisu art. 1047 § 2 KPC, po nadaniu orzeczeniu klauzuli wykonalności. Klauzula zostanie nadana po wykazaniu przez wierzyciela, że złożył on swoje oświadczenie woli.

Egzekucja świadczeń niepieniężnych – zobowiązanie dłużnika do działania lub zaniechania

Wreszcie egzekucja świadczeń niepieniężnych może polegać na zobowiązaniu dłużnika do działania lub zaniechania. Ten drugi typ, czyli zobowiązanie dłużnika do zaniechania działań raczej nie budzi wątpliwości. Bardziej kłopotliwe jest zobowiązanie dłużnika do działania, bowiem może dotyczyć zarówno czynności zastępowalnych, jak i czynności niezastępowalnych.

Czynności niezastępowalne to takie, których nikt za dłużnika nie może wykonać, zależne od jego woli. Zaliczamy do nich np. wydanie opinii o pracowniku, zezwolenie na widzenie z dzieckiem, czy udostępnienie wglądu do konkretnych dokumentów, które są w posiadaniu dłużnika.

Czynności zastępowalne to takie, które mogą być wykonane przez inną osobę niż dłużnik. Są to np. czynności takie jak praca w gospodarstwie rolnym, prace porządkowe, czy przywrócenie stanu poprzedniego. Oczywiście, o ile nie wymagają one szczególnych kwalifikacji i wiedzy. Egzekucja ich jest możliwa tylko wówczas, jeśli w tytule wykonawczym nie postanowiono o umocowaniu wierzyciela do dokonania czynności na koszt dłużnika.

Egzekucja tych pierwszych polega na zmuszeniu dłużnika do ich osobistego wykonania. Egzekucja tych drugich może zostać zrealizowana na dwa sposoby: albo wierzyciel wykona dane czynności osobiście, albo zrobi to ktoś inny na jego koszt.

Już dziś zarejestruj się i odzyskaj pieniądze od Twojego kontrahenta!
Zacznij już dziś »